Zwaarlijvigheid: gezond of ongezond?
Gelukkig gezondIn de volksmond wordt wel eens beweerd dat ondergewicht “dodelijker” is dan overgewicht en dat mensen met een klein buikje het langste leven. Klopt dat?
Slanke dertigers leven statistisch weliswaar langer dan corpulente, maar boven zestig jaar is dat minder duidelijk. Magere senioren leven zelfs gemiddeld korter dan leeftijdsgenoten die wat dikker zijn, maar dat gemiddelde is bedrieglijk. Het effect wordt veroorzaakt doordat onder de mageren veel rokers zitten en mensen met een of andere onderliggende ziekte en die leven korter. Als men alleen kijkt naar mensen die slank zijn dankzij hun gezonde levenswijze (zie verder), dan leven die langer dan mensen met een buikje.
Het verschil in levensduur tussen de slanken en de volslanken is wel kleiner dan in vroegere tijden. Dit danken wij aan de wetenschap, die de oorzaken van vooral hart- en vaatziekten heeft opgespoord en heeft ontdekt hoe men die ziekten kan voorkomen of genezen. Ze blijken voornamelijk te worden veroorzaakt door hoge bloeddruk, roken en cholesterol. Hoge bloeddruk en nicotine en teer uit de sigaretten beschadigen de bloedvaten, op die beschadigde plekken zet zich cholesterol af en dat leidt tot klonters en verstopping. Zo ontstaat een hartinfarct of een beroerte.
Die ontdekkingen hadden een groot effect. Niet meteen, maar over een wat langere termijn constateerde men spectaculaire veranderingen. Vijftig jaar geleden was roken voor mannen vanzelfsprekend en nu zijn rokers paria’s. Oudere mensen slikken sindsdien massaal medicijnen die de bloeddruk en de cholesterol verlagen. De hoeveelheid cholesterol verhogende verzadigde vetten die we eten, is met een derde gedaald en het nog slechtere, zogenaamde “transvet”, vroeger aanwezig in de meeste margarines, is bijna uit de voeding verdwenen.
Er is nu wél meer overgewicht en dat verhoogt cholesterol en bloeddruk, maar met gezonde, onverzadigde oliën plus massale medicatie krijgt men beide fors omlaag. De overgewichtige van nu heeft een lagere cholesterol en een lagere bloeddruk dan de magere van zo’n vijftig jaar geleden. Wie toch een infarct krijgt, wordt gered met ingenieuze apparaten en met geneesmiddelen die de bloedverstopping oplossen. Mede daarom leven oudere mensen met overgewicht tegenwoordig bijna even lang als slanke ouderen.
Leven of dood is echter niet het volledige plaatje. Corpulente mensen worden wel ouder dan vroeger, maar die extra jaren zijn vaak geen gezonde jaren. Ze hebben een grotere kans op versleten knieën en op suikerziekte (diabetes) die benen, ogen en nieren aantast. Hoe dikker men is, hoe eerder men problemen krijgt met zien, staan en stappen. Overgewicht vergroot ook de kans op impotentie, onvruchtbaarheid en gal-, nier- of blaasstenen. Daar ga je niet van dood en van versleten knieën ook niet, maar je wil het toch liever voorkomen. Het risico van overgewicht in deze tijd is niet dat je ervan doodgaat, maar dat het je leven erg vergalt. Daarom is ook voor ouderen een “buikje” niet gezond.
Ieder kent ondertussen eindelijk - zo wil ik hopen - de algemene basisregels om gezond oud te worden: dagelijks minstens ¾ uur “bewegen” (sporten of wandelen), dagelijks een voeding tot zich nemen gebaseerd op groenten en fruit, elke nacht minstens acht uur slapen en zo weinig mogelijk mentale stress toelaten.
dr. apr. Paul Nijs