Afbeelding

Zelfmededogen of mildheid voor jezelf

Gezondheid

dr. apr. Paul Nijs

Eerst een opmerking vooraf: zelfmededogen of zelfcompassie is niet hetzelfde als zelfmedelijden. Zelfcompassie is een nogal letterlijke vertaling uit het Engels, waar “compassion” niet dat neerbuigende van het Vlaamse “compassie” of “zelfmedelijden” heeft. Noem het liever medeleven of mededogen of beter nog, mildheid voor jezelf.

Het is alsof je naar jezelf zou kijken zoals je naar een vriend kijkt. Als een vriend een fout maakt, ben je bijlange niet zo streng als voor jezelf. Waarom zou je voor jezelf niet dat soort compagnon kunnen zijn? Het levert niets op dat je jezelf veroordeelt als je ergens tekortschiet. Integendeel: je verliest energie en uiteindelijk ga je uitdagingen vermijden, omdat die het risico op mislukking in zich dragen.
Zelfmededogen of zelfcompassie is geen excuus voor minder ambitie. Het kan natuurlijk dat je beseft dat je doelen najaagt die je je hebt laten aanpraten. Dan moet je ze bijstellen. Maar als het je eigen doelen zijn, moet je niet minder hard je best gaan doen.
Wetenschappers zoeken sinds het begin van de nieuwe eeuw uit of deze andere, zachtere weg niet alleen gelukkiger maakt, maar ook efficiënter is. Er is al evidentie dat mensen met een compassievolle houding makkelijker een fout toegeven en meer gemotiveerd zijn om ze in de toekomst niet meer te maken. Compassievolle mensen geven minder snel op, of het nu in een tweede zittijd is, of bij een dieet of rookstop. Ook in de strijd tegen burn-out of depressie kan zelfmededogen een krachtig wapen blijken. Dat is eerder al waargenomen in studies rond mindfulness waarvan zelfcompassie ook een onderdeel is.
Hoe kan je het natuurlijke compassiesysteem activeren? Richt je je bijvoorbeeld op de warmte van een kopje thee, dan stimuleer je ook de aanmaak van het hormoon oxytocine, net als bij knuffelen of masseren. Dat stimuleert een gevoel van verbondenheid met jezelf en met anderen, en brengt je tot rust, terwijl stressreacties je net opjagen. Bij meditatie zijn de effecten nog groter.
Ook moet je anderen niet meteen veroordelen, zoals je jezelf ook niet moet veroordelen als iets niet uitdraait zoals je wil.
Iemand die de praktijk van het zelfmededogen reeds geruime tijd beoefende, zei het volgende. Ik heb voor mezelf uitgemaakt wat ik oké vind. Ik kijk milder naar mezelf, maar leg ook meer discipline aan de dag. De discipline om elke dag een uur voor mezelf te reserveren. Persoonlijk heb ik veel aan tai-chi en meditatie, maar een ander kan net zoveel hebben aan bijvoorbeeld joggen. Mijn favoriete mantra is: have a mind that is open to everything and attached to nothing (= heb een geest die openstaat voor alles, maar gehecht is aan niets).
Afbeelding
Afbeelding