Afbeelding
Vlaamse helden cover

Vlaamse helden

in de kijker

Helden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren, daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.

Misschien deed je al eens mee aan Tournée Minérale of heb je komaf gemaakt met alcohol tijdens de vasten? De drank waarnaar je dan wel veilig kunt grijpen, is fleswater. Dat doen we gek genoeg veel vaker dan water drinken uit de kraan. Belgen drinken zelfs gemiddeld 130 liter fleswater per persoon per jaar. Alles samen is dat in ons land goed voor 1,4 miljard waterflessen van een liter, elk jaar. Elk jaar 1,4 miljard flessen!

Dat, terwijl fleswater honderd tot duizend keer duurder is dan kraanwater, je jezelf een rugbreuk zeult om het in huis te krijgen, terwijl het ook gewoon uit je keukenkraan stroomt, je na consumptie met een berg plastic afval zit en het tijdens de productie ongeveer 3 liter water kost om 1 liter fleswater te maken. Om over transportkosten en CO2-uitstoot nog maar te zwijgen. Waarom doen we het dan?

Wateronderzoeker Marjolein Vanoppen ontdekte dat er nog heel veel vragen zijn als het over water gaat. Daarover praat zij in de waterpodcast ‘Helder’ en daarover schreef zij samen met wetenschapsjournalist Toon Verlinden het interessante boek ‘Weg van water’.

Kraanwater versus fleswater

Uit recent onderzoek van de Universiteit Antwerpen blijkt dat ongeveer 40 procent van de Vlamingen bijna altijd fleswater drinkt en nooit kraanwater. Hoe komt dat en waar komt dat wantrouwen of die aversie voor ons kraanwater vandaan? Marjolein en Toon helpen een aantal misverstanden en vooroordelen uit de weg.

Het smaakt anders

“Een veelgehoord argument is de smaak: ‘Ik vind het kraanwater in mijn huis niet lekker.’ De smaak van fleswater is inderdaad voorspelbaarder en steeds hetzelfde. Of je nu Spawater koopt in Oostende of Aarlen: het smaakt hetzelfde, want het werd allemaal gebotteld uit dezelfde bron. Dat is met kraanwater wel even anders: afhankelijk van de bron die je waterbedrijf gebruikt, verandert de samenstelling. Vaak is het water uit je kraan een mix van verschillende bronnen en bevat je glas bijvoorbeeld 50 procent gezuiverd water uit het Albertkanaal en 50 procent grondwater uit de Ardennen. Het hangt af van waar je woont. Bovendien kan je water, afhankelijk van de tijd van het jaar en de beschikbaarheid van de waterbronnen, door het jaar heen lichtjes verschillen.”

Zit er een reukje aan?

“Mensen merken soms een chloorsmaak of -geur op. Die komt van de kleine hoeveelheid chloor die drinkwaterbedrijven af en toe aan ons kraanwater toevoegen. Ze doen dat niet om ons drinkwater te zuiveren, maar om het proper te houden tijdens de rit door de drinkwaterleidingen. Zo krijgen micro-organismen geen kans om te groeien tussen de waterfabriek en jouw kraan. Je komt die chloorsmaak echter steeds minder tegen.”

Is het veilig?

“Kraanwater moet, net zoals alle voedingsproducten, voldoen aan heel strenge kwaliteitseisen, net als fleswater overigens. Beide worden op zestig verschillende parameters gecontroleerd. Drinkwaterbedrijven gaan nog veel verder. Zij zijn immers verplicht om metingen uit te voeren op de plaatsen waar ze water leveren. Elk jaar worden zo over heel Vlaanderen 10.000 stalen genomen en onderzocht om te verzekeren dat het geleverde water aan alle standaarden voldoet. Controleurs van erkende laboratoria gaan daarvoor steekproefgewijs naar huishoudens, maar evengoed naar ziekenhuizen, scholen en kinderdagverblijven.”

Uit je lood geslagen?

“Heb je een huis van voor de jaren 1970, dan is het mogelijk dat je waterleidingen uit lood bestaan. Zeker als het water daar ’s nachts of tijdens een vakantie langere tijd stilstaat, kan dat lood in het drinkwater terechtkomen en schadelijk zijn voor je gezondheid. Drinkwaterbedrijven komen dat probleem niet oplossen: ze zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van je water tot het je huis binnenkomt. Wat er daarna in je binneninstallatie mee gebeurt, is je eigen verantwoordelijkheid.

Denk je dat jouw leidingen uit lood zouden kunnen bestaan? Dat kun je makkelijk nagaan: een (niet-geverfde) loden leiding is grijs, heeft verdikkingen aan kruispunten en is niet magnetisch. Zitten er toch nog loden leidingen in je huis? Laat de kraan dan een of twee minuten openstaan voor je van het water drinkt. Dat eerste water moet zeker niet verloren gaan, dat kun je gebruiken om je planten water te geven of schoon te maken. Je kunt ’s ochtends ook eerst het toilet doortrekken voordat je koffiezet, bijvoorbeeld. Dan is het probleem ook opgelost.”

Wat met kleine kinderen en zwangere vrouwen?

“Een ander argument dat soms tegen kraanwater wordt gebruikt, is nitraat. De landbouw gebruikt nitraat als meststof en het zit onder andere in kaas, vlees en spinazie, maar ook in water. Dat nitraat zet ons lichaam voor een deel om in nitriet, dat in hoge concentraties het zuurstoftransport in ons bloed kan beïnvloeden. De limiet voor nitraat in ons kraanwater is vastgelegd op 50 milligram per liter. Omdat kleine kinderen en zwangere vrouwen gevoeliger zijn voor nitraat dan de gemiddelde gezonde volwassene, ligt voor hen de limiet op 25 milligram per liter. Bij pasgeboren baby’s ligt de grens op 10 milligram.

In theorie kan het dus zijn dat je kraanwater meer dan 10 of 25 milligram per liter nitraat bevat en dat je ermee moet oppassen voor het bereiden van babyvoeding of als je zwanger bent. Uit een reflex kopen veel jonge ouders daarom flessenwater met het label ‘geschikt voor babyvoeding’. Dat zegt echter vooral dat je de flessen zonder zo’n label het beste kunt laten staan. Het wil niet zeggen dat kraanwater ongezond is. In de praktijk ligt de hoeveelheid nitraat in ons kraanwater meestal veel lager dan 50 of 25 milligram per liter en is het volstrekt geen probleem. Als je het zeker wilt weten, kun je de samenstelling van jouw kraanwater tegenwoordig gemakkelijk opzoeken via de website van je drinkwaterbedrijf.”

Een principekwestie

“Vaak is de keuze voor fleswater ten opzichte van kraanwater echter puur een principekwestie. ‘Ik drink nooit kraanwater’. Vaak zien mensen kraanwater als een simpel verbruiksproduct en fleswater als een luxueuze drank. Het is een onderscheid dat zich vooral afspeelt in ons hoofd. Hoewel we het misschien niet zullen toegeven, associëren we ‘duurder’ meestal met ‘beter’. Dat fleswater duurder is, is wel duidelijk. Onbewust beschouwen we kraanwater daarom als minderwaardig en willen we uit een vreemde vorm van trots (of schroom) geen kraanwater op tafel zetten als er bezoek is. Het feit dat we dat perfect drinkbare water ook gebruiken om ons toilet mee door te spoelen, helpt psychologisch natuurlijk ook niet.”

Daarop heffen we het glas!

Er is dus geen enkele reden om als gezonde mens met waterflessen te zeulen, kraanwater is niet alleen goed voor je gezondheid, maar vooral ook voor het milieu én je portemonnee. Dat blijken meer en meer mensen te beseffen: in 2019 daalde de totale consumptie van fleswater in België voor het eerst, van 134 liter naar 130 liter.

Geïntrigeerd geraakt door water? Beluister dan zeker de podcast van Marjolein Vanoppen op helderpodcast.be en lees het boek ‘Weg van water’, het werd uitgegeven door Academia Press en kost 24,99 euro.

Foto: M. Vanoppen en T. Verlinden

Tekst: TV – Mensen zijn Media

Weg van water 2021 | Fotograaf: SISKA VANDECASTEELEE | Copyright: SISKA VANDECASTEELE
Afbeelding