Vergeten maakt je slimmer

30 mei 2019, 07:00 Culinair

Een geheugen? Dat is onthouden. Maar ook en even belangrijk: vergeten. Je maakt slimmere beslissingen wanneer je verlost bent van details.

Aangenomen wordt dat iemand met een goed geheugen iemand is die zoveel mogelijk informatie, zo trouw mogelijk, over een zo lang mogelijke periode meedraagt. Vergeten is een falend geheugen. Zo dachten en denken velen, maar recente studies klinken heel anders. Vergeten maakt integraal deel uit van het geheugen, en is zelfs even belangrijk als onthouden.
Quizzers zullen het tegenspreken, maar het doel van het geheugen – het evolutieve voordeel van een geheugen – is niet archiveren, maar wel helpen om slimme keuzes te maken. Het is belangrijk dat de hersenen irrelevante details vergeten en alleen focussen op de informatie die helpt om de juiste beslissingen te nemen.
Op basis van vooral dierproeven is vastgesteld dat vergeten een actief proces is in de hersenen: een gecontroleerd mechanisme waarbij eiwitten betrokken zijn, en niet zomaar het verouderen en verzwakken van zenuwverbindingen. Meer nog: de vorming van nieuwe zenuwcellen – wat ook nog in het volwassen brein gebeurt - helpt om dingen te vergeten. Die nieuwe hersencellen gaan namelijk de competitie aan met oude verbindingen (= oude herinneringen) om nieuwe circuits (= nieuwe herinneringen) te vormen. Dit zou ook kunnen verklaren waarom kinderen snel veel informatie vergeten: ze maken nog veel meer nieuwe zenuwcellen aan dan meerderjarigen.
Vergeten komt eigenlijk neer op de essentie onthouden van dingen die in het verleden gebeurd zijn. Daardoor kunnen we ons efficiënter aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Een voorbeeld: in een experiment werden muizen getraind om in een waterdoolhof een platform te vinden. Na de training werd bij een deel van de muizen de vorming van nieuwe zenuwcellen gestimuleerd, wat dus het vergeten bevordert. Vervolgens moesten de muizen opnieuw een platform leren te vinden in hetzelfde waterdoolhof, maar nu lag dat platform op een andere plaats. De muizen die meer waren vergeten, vonden dat platform sneller: ze hadden het principe van het experiment onthouden, maar kenden niet de exacte plaats van het eerste platform. Muizen die minder vergeten waren, hadden meer moeite met het tweede platform, omdat ze bleven zoeken in de buurt van het eerste.
Als je in een andere omgeving probeert om je weg te vinden, maar je brein brengt voortdurend conflicterende herinneringen naar boven, dan is het moeilijk om naar behoren te functioneren. Het is dus met reden dat we makkelijker algemene kennis onthouden dan anekdotische herinneringen.
Gek genoeg haalden de wetenschappers hun inzicht uit de werking van artificiële intelligentie – door de mens ontwikkeld. Zo is machine learning het principe waarbij computers een hoop data te slikken krijgen en daarin patronen en relaties ontwaren. De computers zijn zo geprogrammeerd dat ze ballast links laten liggen om door het bos de bomen te kunnen zien.
Het geldt dus zowel voor de mens als voor de machine: vergeten is vereenvoudigen, en door te vereenvoudigen kan je bij de les blijven.