Spataders en volkswijsheden
Gelukkig gezondTwintig procent van de mannen en dertig procent van de vrouwen hebben last van spataders. Meestal onschuldig, maar soms een voorbode van ernstigere aandoeningen. Zij zijn vaak het onderwerp van volkswijsheden die niet juist zijn.
Zijn spataders onschuldig? Zij kunnen last veroorzaken zoals zwaarte, krampen en jeuk. Als je er geen last van hebt, is een behandeling niet nodig. In een derde van de gevallen evolueren ze tot vormen van veneuze ziekten, afhankelijk van je erfelijkheid, zwaarlijvigheid, langdurig rechtstaan en leeftijd. Spataders kunnen veneuze trombose veroorzaken, die je kan herkennen als een rode, pijnlijke streng in het verloop van de ader. Het probleem is dat de bloedklonter zich kan verplaatsen naar de longen en dat daar een longembolie ontstaat die levensbedreigend kan zijn.
Spataders worden erger als je veel rechtstaat. Erfelijkheid en levensomstandigheden spelen een grote rol. Als je urenlang rechtop staat, werkt de kuitspierpomp niet meer optimaal, waardoor het bloed meer in het been blijft hangen en de bloeddruk stijgt. Zo kan het snel erger worden. Daarentegen, als je veel beweegt en rondloopt, functioneert de kuitspierpomp perfect.
Steunkousen die je bij de drogist of de kousenwinkel koopt, beperken alleen maar het ‘gevoel’ van zwelling en zwaarte. Medische trombosekousen comprimeren op een slimme wijze de aders en kunnen de kans op trombose verminderen.
Blauwe of rode adertjes op je benen (in het jargon: teleangiëctastieën, penseelvaatjes of spiders) zijn geen spataders. Spataders zijn onderhuidse, uitgezette aders van minstens drie millimeter waarvan de kleppen niet sluiten en brengen dikke knobbels teweeg. Die blauwe adertjes vormen in de meeste gevallen alleen een cosmetisch probleem dat je met spuitjes of lasertechnologie kan oplossen.
Een plotse, pijnlijke zwelling op je been, eventueel gepaard met kortademigheid, kan een symptoom zijn van veneuze trombose. Dat is bloedklontervorming in een ader die de bloedstroom richting hart belemmert. Als de klonter in de longen terechtkomt, heb je te maken met een longembolie. Heb je last van een dergelijke pijnlijke zwelling? Raadpleeg dan onmiddellijk een arts.
Velen denken dat spataders behandelen pijnlijk is met een lange revalidatieperiode. Dit is niet waar. Kleinere aders kunnen meestal met inspuitingen worden behandeld. Bij gevorderde spataders zijn er twee mogelijkheden: ze worden operatief verwijderd of ze worden van binnenuit dichtgemaakt. Op termijn zijn de resultaten gelijkwaardig. De behandeling van binnenuit kan kort na de operatie (= de eerste week) wat pijn, bloeduitstortingen en littekens met zich meebrengen, waarna de patiënt weer aan het werk kan gaan. De klassieke operatie met revalidatie vereist een periode van een drietal weken, afhankelijk van de ernst van de spataders en hoe zwaar je beroepswerk is.
Medisch gezien maakt het niet uit wanneer spataders behandeld worden. Maar het is wel zo dat je na de ingreep een tijdje steunkousen moet dragen. Tijdens de zomer en de vakantie is dit uiteraard niet aangenaam. Vandaar de volkswijsheid dat je de spataders liefst niet laat behandelen in de zomer.
Nog een verkeerde volksmening: een warm bad of een sauna maken spataders erger. Nu is het wel zo dat warmte zorgt voor uitzetting van de aders, dus terwijl je in het bad of de sauna zit, kunnen zwelling en klachten even erger worden. Maar die verdwijnen als de warmte verdwenen is. Zo komen spataders ook niet vaker voor in warmere landen dan bij ons.