Portret ... van een verborgen parel

31 maart 2021, 08:00 cultuur

Vele mensen leggen verzamelingen aan, mijn dochter verzamelt bijvoorbeeld matroesjka’s en mijn vriendin uilen. Andere mensen verzamelen postzegels, lege bierblikjes, glazen, ... je kunt het zo gek niet bedenken. Aan die verzamelingen heeft meestal alleen de verwoede verzamelaar iets.

Soms is er een gefortuneerd iemand met een oog voor kunst, die een waardevolle verzameling bijeengaart en ons de kans geeft er ook van te genieten. Zo iemand was bijvoorbeeld Fritz Mayer van den Bergh, zoon van zeer welgestelde ouders en geschoold in de kunstgeschiedenis. Hij wist in zijn korte leven (1858-1901) een prachtige collectie oude werken te bemachtigen. Zijn interesse ging in de eerste plaats uit naar kunst van de 14de tot de 17de eeuw. Aan zijn moeder hebben we te danken dat wij al die kunst kunnen bewonderen in een heel mooi museum, opgetrokken naast het ouderlijke huis.

Het museum ‘Mayer van den Bergh’, dat ik ooit in mijn jonge jaren al eens bezocht, heb ik opnieuw ontdekt door een tof initiatief tijdens de lockdown in december 2020. Op Facebook verscheen een adventskalender en elke dag werd er een luikje geopend met daarachter een mooi kunstwerk. Een prachtige, warme stem vertelde over welk werk het ging, gaf nadere uitleg en wees op details.

Het was elke dag uitkijken naar wat er tevoorschijn zou komen als het luikje openging. En ... het had nog een gevolg. Het prikkelde mijn nieuwsgierigheid zodanig dat ik de behoefte voelde om er na zoveel jaar weer naartoe te gaan.

Bijna wekelijks wandelde ik in de voorbije jaren, onderweg naar de markt, voorbij dat prachtige huis. Het werd dus hoog tijd om er nog eens binnen te stappen. Het was een kille, regenachtige dag, toen ik me naar het museum begaf, maar die kilte verdween als sneeuw voor de zon bij het betreden van het ‘warme’ huis.

Ik voelde me er direct thuis en zeer welkom, maar kwam ook tot de vaststelling dat ik me van het vorige bezoek niet veel meer kon herinneren. Dat was blijkbaar niet opgeslagen in mijn geheugenkamer. Als enig excuus kan ik aanbrengen dat het wel al zeer lang geleden was en dat ik toen wellicht nog niet dezelfde belangstelling voor kunst bezat als nu.

Het sfeervolle huis, opgetrokken in 16de-eeuwse stijl, is al een bezoek waard. Het geeft je het gevoel niet in een museum te zijn, je voelt je eerder op bezoek bij de man, Fritz Mayer van den Bergh, die al de aanwezige schatten bijeenbracht. De warme ruimtes zorgen ervoor dat alle werken de plaats krijgen die ze verdienen om volledig tot hun recht te komen.

Het boekje met hoogtepunten dat je krijgt bij binnenkomst, helpt je bij je bezoek om meer te weten te komen over de verschillende zalen en de daar aanwezige kunstwerken. De kunstcollectie is groot en heel divers, want de belangstelling van Fritz beperkte zich niet tot schilderijen alleen. Ook beelden, retabels, glasramen, porselein, wandtapijten, handschriften ... genoten zijn aandacht.

Je zou jezelf dus misschien gemakkelijk kunnen verliezen in dit museum, maar niets is minder waar. Juist door de duidelijke opdeling in de tien kamers, blijft alles heel overzichtelijk voor de toeschouwer.

Een hoogtepunt voor mij (waarschijnlijk ook voor vele anderen) was wel het bekende werk ‘Dulle Griet’. Na twee jaar afwezigheid voor restauratie hangt het weer in volle glorie te schitteren. Ik heb er wel een tijdje voor gezeten, want ik geraakte er niet op uitgekeken. Telkens trok weer een ander onderdeel mijn aandacht. Fritz kocht dit werk van de hand van Pieter Bruegel de Oude tegen een zeer geringe prijs (488 Belgische frank) op een veiling in Keulen.

Anderen hadden het niet opgemerkt, want het was vrij onopvallend geplaatst, maar Fritz had het goed gezien en werd de fortuinlijke bezitter van dit meesterwerk. In Vlaanderen is er, zo las ik ergens, blijkbaar maar één museum waar je echte schilderijen van Pieter Bruegel de Oude kunt bewonderen en dat is ... Museum Mayer van den Bergh.

Ik heb mijn ogen goed gebruikt, maar ik verliet het museum toch met het gevoel dat ik nog veel gemist had. Ik keer dus zeker nog eens terug.

Mocht jij geïnteresseerd zijn om het museum te bezoeken, je vindt het in de Lange Gasthuisstraat 19 2000 Antwerpen. Kijk ook eens op de website mayervandenbergh.be voor meer informatie over bijvoorbeeld audioguides of de audiotour die je kan downloaden op je smartphone en nog meer praktische weetjes.

A. Poelmans