Portret ... van een kazerne, die een tijdje een akelige invulling kreeg

27 mei 2021, 09:39 Maatschappelijk In de krant las ik een opiniestuk waarin een journalist zich afzette tegen het ‘de schuld geven aan iemand’ voor de opflakkering van het coronavirus. Het is de schuld van ... de jongeren, de ouderen, de Walen, de regering, de voetballers, de reizigers, de Marokkanen, de Joden ... De schrijver vond dat we daarmee moesten stoppen en eindigde met: ‘Het is de schuld van niemand, maar wel de verantwoordelijkheid van iedereen om samen de strijd tegen het virus te winnen.’ Het zijn niet zijn letterlijke woorden, maar daarop kwam het wel neer. Ik kan hiermee alleen maar grondig instemmen.
Eigenaardig toch dat mensen steeds zondebokken zoeken en vinden. Daarvan komt pesten, uitsluiten en discrimineren en het wordt nog veel erger wanneer ‘leiders’ systematisch de schuld van bijvoorbeeld economische achteruitgang of andere zaken die mislopen, in de schoenen van minderheden schuiven.
(lees verder onder de foto)

Dat werd me nog eens duidelijk gemaakt toen ik een bezoek bracht aan het museum Kazerne Dossin in Mechelen. De naam is wellicht wat misleidend, want het museum is niet in de kazerne. Ooit was dat wel zo, maar door de talloze bezoekers (30.000 jaarlijks) barstte het Joods Museum van Deportatie en Verzet, zoals het toen heette, uit zijn voegen en trok men er recht tegenover een nieuw gebouw op. Het museum werd herdoopt tot Kazerne Dossin.
Dit museum brengt in hoofdzaak het trieste verhaal van de Jodenvervolging en toont hoe de haat tegen de Joden al sinds het einde van WOI werd opgebouwd. Het toont ook wat er zich hier in België in die tijd afspeelde en dat is vaak erg confronterend. Bijzonder schrijnend zijn de verwijzingen naar de meer recente mistoestanden en de huidige vormen van rassenhaat, daarbij verwijzende naar o.a. de genocide in Rwanda en de rassenrellen in de Verenigde Staten.
(lees verder onder de foto)

Je start het bezoek met het bekijken van een introductiefilm. Door de beklijvende en soms harde beelden ben je je meteen bewust van het belang van dit museum. Het herinnert ons immers aan een heel donkere periode in de geschiedenis, die we liefst zouden vergeten, maar eigenlijk steeds in het achterhoofd zouden moeten houden.
Op de verschillende verdiepingen van dit imposante gebouw tracht men in het museum uit te leggen hoe mensen tot die gruwelijkheden zijn kunnen komen. Chronologisch geschikt nemen foto’s, documenten, allerlei voorwerpen en video’s je mee naar de pijnlijke gebeurtenissen. Er is heel wat te bekijken en te lezen, want er is een overvloed aan materiaal.
(lees verder onder de foto)

De toonkasten met authentiek materiaal, zoals bijvoorbeeld de boekjes en tekeningen om zelfs kinderen al te leren haten, doen je huiveren en de videobeelden met getuigenissen van Joden die het hebben meegemaakt, maken het heel tastbaar.
Indrukwekkend is de muur met duizenden foto’s van de mensen die in de Dossinkazerne werden vastgehouden alvorens ze gedeporteerd werden naar een concentratiekamp. Liefst 25.274 Joden en 354 zigeuners werden verzameld in deze kazerne tussen juli 1942 en september 1944. Slechts weinigen hebben de oorlog overleefd. Het feit dat op deze muur, maar ook in de toonzalen een gezicht wordt gegeven aan de slachtoffers, vergroot je betrokkenheid als toeschouwer .
Nadat je het museum hebt doorlopen (en trek daarvoor maar enkele uren uit), moet je nog naar de kazerne. Daar is het memoriaal ondergebracht in enkele zalen en die moet je beslist gezien hebben. Wetende dat je ergens binnenstapt, waar jaren terug mensen werden ondergebracht, die niet wisten dat hun leven een verschrikkelijk einde zou kennen, laat je niet onberoerd en het prachtige, maar tragische kunstwerk in een andere ruimte schopt je een geweten. De zaal waar zonder ophouden de namen van de gedeporteerden weerklinken en de zaal met de foto’s van vele slachtoffertjes maken één ding zeer duidelijk: zij worden niet vergeten! Zowel in het museum als in de kazerne voel je hun aanwezigheid.
(lees verder onder de foto)

Na het bezoek bleef alles wat ik gezien en gelezen had nog nazinderen en kwam ik tot de pijnlijke vaststelling dat hoewel de Holocaust tot de geschiedenis behoort, de ‘zweren’ zoals racisme, uitsluiting en discriminatie, die zoiets kunnen uitlokken, nog steeds intens aanwezig zijn in onze samenleving.
Of een bezoek aan de Kazerne Dossin daaraan kan verhelpen, weet ik niet, maar het opent in ieder geval de ogen, het verklaart, het waarschuwt en het stemt tot nadenken.
Iedereen zou er dus toch naartoe moeten!
Annie Poelmans
Kazerne Dossin - Goswin de Stassartstraat 153 - 2800 Mechelen