Afbeelding

Politiek in het digitale tijdperk: kans of manipulatie? Laat je niet (mis)leiden!

Maatschappelijk

In de digitale tijd zijn ook politieke partijen actief op sociale media. Het is makkelijker gezegd dan gedaan, maar hoe herken je nu of je misleid wordt? Wanneer weet je dat informatie correct is?

Onderstaande voorbeelden hebben we opgemaakt om onze lezers een beeld te schetsen van de advertentiemogelijkheden op facebook. We vinden het onze taak om onze lezers te informeren over de manier waarop je advertenties mag of kan interpreteren.
De eerste vorm: de politieke partij speelt in op gedeelde waarden. Daar is op zich niets mis mee. Voorbeeld: “Wij zijn tegen dierenleed, like als je het eens bent! ”
Heel goed, iedereen is tegen dierenleed, maar indien je een dierenvriend bent dan krijg je dit zeker te zien, want dit is in de meeste gevallen een betaalde advertentie. Hoe gaat dit in zijn werk? De partij geeft bij facebook aan welke doelgroep ze wil bereiken en wie de advertentie mag zien. Bijvoorbeeld “iedereen die een organisatie op facebook ‘volgt’ die betrekking heeft op dieren”. Je kan de regio kiezen, gender, leeftijd, … Personen die in aanmerking komen voor deze voorwaarden krijgen deze boodschappen te pas en te onpas op hun tijdlijn te zien. Op zich vrij onschuldig, maar tegen iets zijn, is natuurlijk geen standpunt en relatief zinloos. Het wordt pas echt interessant als men aangeeft waarVOOR men staat. Opgelet dus wanneer je een advertentie leest.
De tweede vorm: je denkt terecht, omdat deze boodschap aan jou getoond wordt, dat deze stelling prioriteit is in de politieke agenda van de partij. Onze tests tonen dat wanneer je op de advertentie klikt, je niet op een pagina komt die deze stelling verder verdiept, of dat de pagina je informeert hoe zij deze stelling onderbouwt en een oplossing biedt voor het aangegeven ‘probleem’, in ons voorbeeld was dit dierenleed. Integendeel! Je komt in de meeste gevallen gewoon op een algemene pagina. In tegenstelling tot wat men automatisch zou denken, is het dus niet zo dat deze stelling ook meteen betrekking heeft op de waarden en normen van de partij, maar het creëert in de eerste plaats sympathie en loyaliteit bij de lezer. Zeker wanneer je opmerkt dat nog heel wat facebookvrienden dit ook ‘leuk’ vinden. Opgelet, deze vorm is mogelijk misleidend, maar niet strafbaar.
De extreme vorm: een mooi voorbeeld van deze vorm van marketing is de verkiezing van Trump. Daar werden op grote schaal tegengestelde stellingen gebruikt om mensen te misleiden. Ze gebruikten psychografische gegevens van facebookgebruikers op heel grote schaal. Ze slaagden erin negatieve stellingen te tonen op je tijdlijn waarmee jij als lezer akkoord gaat. Een negatieve stelling start steeds met de woorden: ‘wij zijn tegen …’ Wanneer mensen zichzelf herkennen in deze stelling zijn ze niet snel geneigd verder onderzoek te doen waar’voor’ de partij dan wel staat. Makkelijk dus. Trump moest de gehele tijd vooral verkondigen waartegen hij was. Zonder te vertellen waar’voor’ hij dan wel was. Niemand had het door. Mensen herkenden massaal zichzelf en hun waarden in de advertenties, terwijl ze strikt genomen geen correcte informatie bevatten.
Je zou het dus als volgende anekdote kunnen voorstellen. Jan Janssen heeft zonnepanelen en een elektrische auto. Hij vindt dat zijn buurman Peter Peeters extra moet betalen omdat hij met een dieselauto rijdt. Hij krijgt de boodschap van partij X: ‘Wij zijn tegen dieselrijders! Die moeten extra betalen!’ Jan vindt dit uiteraard een goed idee. Like!
Peter Peeters krijgt op zijn beurt de boodschap - van dezelfde partij X- te zien: ‘Wij zijn tegen subsidies voor zonnepanelen! Dit geld zou naar dieselrijders moeten gaan, zodat zij een minder vervuilende wagen kunnen kopen!’ Dat vindt Peter natuurlijk een uitstekend idee. Duimpje omhoog!
Zonder een beetje objectiviteit en kritisch denkvermogen zullen beide buren op dezelfde partij stemmen. Ze zijn er namelijk beiden van overtuigd dat deze partij hun overtuigingen en belangen behartigt, terwijl beide stellingen tegenstellingen zijn en dus onmogelijk op dezelfde agenda kunnen staan.
Welke vorm en intensiteit de politieke partijen in België gebruiken, is niet duidelijk. Wat wel belangrijk is in dit verhaal is dat jij als lezer alle verantwoordelijkheid hebt. Het is niet omdat je een stelling leest dat deze waar is. Google is een onuitputtelijke bron van informatie. Gebruik het digitale tijdperk om de stellingen van politieke partijen onder de loep te nemen en te verdiepen. Neem niet meteen voor waarheid aan dat iemand die je kent op een politieke partij stemt, omdat hij een stelling ‘liked’. Misschien heeft die persoon uit herkenning op het blauwe duimpje gedrukt …
Met dit manifest willen we aangeven dat snelle informatie en advertenties geen absolute waarheid aangeven en dat verdieping nodig is. Kritisch denkvermogen en de dialoog aangaan is broodnodig om een juist beeld te krijgen van de politieke agenda zonder tegenstrijdigheden. Daarentegen zijn sociale media een kans voor partijen om hun verhaal de wereld in te sturen en de bevolking op een laagdrempelige manier te informeren. Hoe je het ook draait of keert, de digitalisering kan ook verbindend werken.