Patrick van der Vorst
InterviewsHelden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren, daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.
We kunnen al een aantal seizoenen genieten van ‘Stukken van Mensen’. In dit realityprogramma probeert een verkoper vijf topdealers te overtuigen een exclusief pronkstuk te kopen. Een van die vijf kunstexperts is de internationaal gerenommeerde schatter en kunstdealer Patrick van der Vorst. Voor hem was afgelopen seizoen het laatste, want hij kondigde aan priester te zullen worden. Dit najaar trekt hij voor vier jaar naar Rome om te studeren als seminarist voor het bisdom van Westminster. Hij laat ons echter niet met lege handen achter: via zijn boek ‘Wat is dit waard?’ biedt hij ons een unieke inkijk in de kunstwereld.
Je noemt jezelf ‘kunstliefhebber van nature, kunstkenner van beroep’, vanwaar die passie voor kunst?
Dat is heel simpel: ik kreeg het thuis mee, met de paplepel. Zelfs het huis van mijn grootouders ademde kunst. Daar raakte ik als kind enorm geïntrigeerd door een ivoren en zilverachtig iconisch beeldje van Maria. Het leek wel of die vrouw achter plexiglas mij betoverde. Het huis van mijn grootouders stond vol met antieke objecten.
Vond je al die objecten interessant?
Neen hoor, wat mij het meeste aansprak, was het verhaal achter de objecten. Aangezien er toen nog geen internet was, kreeg ik dat verhaal van mijn grootmoeder te horen, een meesterverteller. Ook vandaag is het nog steeds het verhaal dat bij het kunstwerk hoort of meer nog, dat het kunstwerk is, dat mij het meeste boeit. Omdat het de deur naar de geschiedenis of misschien wel naar een soort van droomwereld opent.
Had je toen al een specifieke interesse voor bepaalde objecten?
Ja, in mijn ouderlijke huis in Tervuren waren het de oude meubels die mijn aandacht trokken. Ik vond niets leuker dan ze allemaal te besnuffelen. Van die muffe geur ging een zekere aantrekkingskracht uit. Ik trok de lades open, bestudeerde het marqueterie-inlegwerk en probeerde allerlei figuren in de marmeren bladen te ontdekken. Dat technische vakmanschap fascineerde me mateloos. Tot vandaag kan ik me helemaal verliezen in antieke meubels, met een uitgesproken voorkeur voor Franse meubels uit de achttiende eeuw. Ieder zijn smaak, zeker?
Wat vonden je ouders van je interesse?
Goh, mijn ouders stonden erbij, keken ernaar en zagen dat het goed was. Een kind met een liefde voor kunst was zeker niets om van wakker te liggen. Voor mijn plechtige communie mocht ik een wishlist opstellen van mogelijke cadeautjes. In plaats van een BMX, loodjesgeweer of tickets voor een pretpark koos ik voor kunst. Ik wilde een eigen kunstobject dat volledig van mij zou zijn en dat ik tot in den treure zou kunnen bestuderen, maar wat dat concreet moest zijn, wist ik niet.
Wat heb je dan uiteindelijk gekregen?
Een litho van een werk van Karel Appel, de beroemde Nederlandse schilder van de Cobrabeweging. Het was een enorm kleurrijk werk; abstract, maar tegelijkertijd ook heel figuratief. Bovendien was het een werk uit 1971, mijn geboortejaar. Urenlang heb ik het zitten te bestuderen op mijn kamer. Ik heb het werk nog altijd en zal het blijven koesteren.
Heb je dan ook voor een studierichting gekozen in de lijn van je kunstinteresse?
Daartoe leek ik voorbestemd, maar toch liep het enigszins anders. Toen ik achttien was, overleed mijn vader na een slepende ziekte. Hij was zijn leven lang notaris geweest in het centrum van Brussel en wilde dat zijn twee zonen in zijn voetsporen zouden treden. Het was een ongeschreven contract, een belofte die ik niet kon verbreken, en dus vatte ik na zijn overlijden de studie rechten aan, zij het niet helemaal met mijn zin, maar ik wilde mijn belofte nakomen en ik ging ervan uit dat mijn tijd wel nog zou komen.
Toch kroop het bloed waar het niet gaan kon?
Precies een week nadat ik in 1995 mijn diploma rechten had behaald, ben ik naar Londen vertrokken. Ik vond er een baan als porter bij Sotheby’s. Een porter is een soort manusje-van-alles. Ik hoef je niet te vertellen dat dat niet bepaald in goede aarde viel bij mijn lieve moeder, maar ondertussen volgde ik bij Sotheby’s ook een doorgedreven cursus kunstgeschiedenis. Na enkele maanden vroegen ze mij of ik als Belg ook een beetje Frans kende. Daarop mocht ik af en toe als vertaler optreden.
Manusje-van-alles en vertaler, een mooie combinatie …
Van het ene kwam daardoor wel het andere en zo kon ik overal binnen Sotheby’s een beetje ervaring opdoen. Dat is het mooie aan het Angelsaksische model: met de nodige inzet en voldoende doorzettingsvermogen krijg je echt de kans om snel op te klimmen in de hiërarchie van het bedrijf.
Kwam je ook bij sterren over de vloer?
Ja hoor, zo heb ik Madonna al drie keer ontmoet. Het viel me daarbij op hoe klein ze is en hoe schuchter ze overkomt, in tegenstelling tot wat je zou verwachten na het zien van haar videoclips, maar ze is ook uiterst charmant. Ze heeft een goede smaak en ze verstaat de kunst – pun intended – om oud en nieuw mooi met elkaar te mixen.
Je zegt dat Madonna goede smaak heeft en mooi kan mixen, maar heeft ze daar niet simpelweg personeel voor?
Ik zie toch een patroon terugkeren bij de sterren die ik ontmoette, niet alleen Madonna, ook Elton John, Rod Stewart en Sean Connery. Telkens legden zij zich eerst toe op het ‘upgraden’ van hun woning en interieur, dan kregen ze stilaan de smaak te pakken; ze begonnen zich in te lezen, ontdekten enkele ‘kunst- of periodeclusters’ waarin ze zich helemaal konden vinden en toen waren ze vertrokken. Je zou versteld staan van wat ze intussen allemaal weten over kunstenaars en stromingen.
Geef je eens een voorbeeld?
Wel Sean Connery is bijvoorbeeld een groot kenner van het impressionisme en Rod Stewart koestert een voorliefde voor hedendaagse en authentieke Britse kunst.
Tien jaar geleden richtte je zowat je eigen veilinghuis op?
Inderdaad, in 2009 besloot ik dat het tijd was voor een nieuwe uitdaging. Ik startte met Value My Stuff, een internetportaal waarop je als niet-kenner je kunstobjecten kunt laten schatten door experts, en met St.-George Valuations, waarmee ik naar klanten trek om hun inboedel te schatten voor onder andere verzekerings- en rechtbankkwesties.
Ook die carrièrewending bracht je waarschijnlijk op interessante plaatsen?
Ik belandde al in Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse premier en diens officiële buitenverblijf, Chequers Court. Dat je op zulke historische plekken een tijdje kunt vertoeven, doet wel iets met een mens. Het viel me trouwens op hoe huiselijk Downing Street 10 is ingericht, zelfs tot in de vergaderruimtes toe. Daarachter lijkt me een bewuste strategie te zitten. Als je in iemands huiskamer zit, kun je de gastheer moeilijk tegenwerken, toch?
Je werkte dus echt in een wereld van glamour and glitter?
Ach, niettegenstaande enkele grappige anekdotes is het werk als kunstexpert niet altijd even leuk. Je dringt soms op heel gevoelige momenten een mensenleven binnen. Immers, wanneer word je gepolst om een inboedel van enige waarde te taxeren? Na een sterfgeval bijvoorbeeld om een erfenis in alle eerlijkheid te kunnen laten verlopen, of bij een scheiding of een faillissement. Dan zie je wel eens iemands ware aard naar boven komen. Mensen kunnen elkaar de duivel aandoen als er geld in het spel is.
Investeer je zelf ook in kunst?
Ik heb door de jaren heen toch al enkele goede persoonlijke deals gesloten. In tegenstelling tot mijn broer ben ik echter niet ’s werelds grootste kunstdurver. Mijn broer, een zeer goede kunstkenner, durft echt risico’s te nemen door werk van jonge kunstenaars al heel vroeg aan te kopen. Daarover hebben we vaak geanimeerde gesprekken. Zelf wacht ik wat nieuw werk betreft toch liever even af tot ik merk dat het niet om een hype, maar wel om een potentiële blijver gaat.
Je geniet van modern werk, maar je had toch een voorliefde voor achttiende-eeuwse meubels?
Dat is niet zo eigenaardig. Ik heb het bij mijn collega’s bij Sotheby’s vaak genoeg gezien. De topwerken van je eigen specialisatie in huis halen is namelijk zo goed als onmogelijk. Je zou toch maar gecharmeerd raken door het allerbeste en dus ook allerduurste stuk (lacht).
Tot slot: wat is het gekste object waarvan je ooit de waarde moest schatten?
Door de jaren heen heb ik natuurlijk heel wat zien passeren op Value My Stuff, van op het eerste gezicht banale voorwerpen tot ronduit spectaculaire stukken. Op 1 april krijgen we traditioneel wel meer gekke items aangeboden om te schatten, maar de man die een foto van zijn echtgenote opstuurde voor een waardebepaling spant wel de kroon.
Hebben jullie een waardebepaling gemaakt?
Ja hoor, onze expert heeft zich eens goed laten gaan, met beoordelingen als ‘het is duidelijk dat u iets unieks in huis hebt gehaald’, ‘van onschatbare waarde, maar misschien wat te lang in de garage gestaan’, … Dat alles met die typische, onderkoelde Britse humor (lacht).
Ben je geïnspireerd geraakt door het verhaal van Patrick en wil je zelf leren hoe je kunstobjecten kan schatten? Lees dan alvast het boek ‘Wat is dit waard?’ van Patrick van der Vorst. Het boek werd uitgegeven bij Angèle/Standaard Uitgeverij en kost 24,99 euro. Wil je kans maken op een gratis exemplaar? Stuur dan snel een mail met je gegevens naar joyce@mensenzijnmedia.be. Winnaars worden persoonlijk verwittigd.
