Ouder worden

7 februari 2019, 08:00 Gezondheid

Vrouwen worden normaal ouder dan mannen. Hoe zou dit komen? In het licht van de evolutieleer kunnen vrouwen hun leven na de menopauze rechtvaardigen dankzij de grootmoeder hypothese. De natuur had grootmoeders nodig om de kleinkinderen op te voeden en te verzorgen omdat de moeders en vaders als jagers-verzamelaars de hele dag op trektocht waren, nu zouden we zeggen uit werken gaan. Naast deze evolutionair hoge levensverwachting van de vrouwen komt nog het feit dat diezelfde natuur een hogere overleving van meisjesbaby’s met zich brengt.

Hetzelfde kan niet gezegd worden van mannen. Een groot mysterie is eigenlijk, waarom zij na hun beste jaren verder leven met verslappende spieren en tanende potentie.
Waarom is hun levensduur korter dan die van vrouwen, waarom gaan kaalheid, ziekte van de prostaat en erectiel falen overheersen? Hoe kan de mensheid als soort baat hebben bij de mannelijke tendens voor een bierbuik?
Evolutionair gezien is niets zo belangrijk als de voortplanting. Wat de man betreft, beïnvloedt niets zijn seksuele kracht zoveel als testosteron. Het vermeerdert het libido, vergroot de spierkracht en moedigt risicovol gedrag aan (wat trouwens de aantrekkingskracht vanwege het andere geslacht verhoogt). Testosteron piekt echter rond dertig jaar. Mannen lijken daarna alsmaar bergaf te gaan.
Testosteron heeft een donker kantje: het kan het mannelijke metabolisme doen toenemen en het immuunsysteem onderdrukken. Hoge waarden van testosteron vroeg in het leven samen met machogedrag … kunnen verklaren waarom mannen niet zo lang leven als vrouwen en gevoelig zijn voor prostaatkanker enz.
Tanende testosteronconcentraties kunnen in die zin beschouwd worden als een positieve ontwikkeling. Het maakt oudere mannen weliswaar minder fysiek competitief tegenover jongere, maar mannen kunnen nakomelingen produceren gedurende heel hun leven. Ofschoon zij brute kracht mankeren, zullen hun ervaring en hun verstand hen vaak tot betere “opvoeders” maken dan hun jongere collega’s. Wanneer testosteron afneemt, neemt de buikomvang toe, maar metabolische veranderingen, gepaard gaande met toenemende obesitas, bevorderen specifiek de zorg voor nakomelingen.
Psychologen onder elkaar noemen dit de pafferige papa hypothese. Zij beweren dat deze implicaties heeft voor de evolutie van onze soort als geheel. Mensen leven veel langer dan andere primaten zoals mensapen. Voor een algemeen langer leven, moet de natuurlijke evolutie langlevende individuen bevoordelen. Oudere vrouwen kunnen geen kinderen meer krijgen. Doorheen de hele menselijke voorgeschiedenis hebben deze pafferige oudere mannen ook kinderen “bemoederd”. Zij zullen dan wel genen hebben doorgegeven, geassocieerd met lang leven, aan zowel dochters als zonen.
Misschien zijn oude mannen één van de oorzaken waarom wij allemaal zo lang leven?