Normale mensen – Sally Rooney
Het Geschreven WoordEnkele maanden geleden waagde ik me aan het veelbesproken Normale mensen van Sally Rooney, winnaar van verschillende prijzen, waaronder de Costa Book Award, en genomineerd voor o.a. de Women’s Prize for Fiction, het boek bestormde de literaire wereld. Al waren lezers wereldwijd verdeeld, ik vond het verhaal over twee jongeren die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn toch het lezen waard en twijfel er niet aan dat dit een moderne klassieker wordt.
Normale mensen vertelt ons het verhaal van Marianne en Connell, twee tieners die een erg verschillend leven hebben, maar toch een band ontwikkelen. Connell wordt opgevoed door een alleenstaande moeder, die al wat meer moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen en als poetsvrouw werkt voor de ouders van Marianne. Hij is een populaire student en aanvoerder van het schoolteam. Marianne daarentegen groeit op in een liefdeloze, gewelddadige familie met veel geld. Ze is een excentriek buitenbeentje die - ondanks haar enorm intelligentie - school vooral als tijdverspilling beschouwt. Door de immense aantrekkingskracht beginnen ze een seksuele relatie, die al snel uitgroeit tot een emotionele vertrouwensband, maar nooit meer wordt dan dat. Ze houden dit verborgen, omdat Marianne beseft dat hun relatie wel eens de doodsteek kan zijn voor Connells populariteit. Na de middelbare school gaan ze beiden naar de universiteit, waar de rollen omkeren: Connell is het buitenbeentje, terwijl Marianne er eerder haar plek vindt. Door eenzaamheid en schaamte over hoe hij populariteit boven Marianne plaatste, raakt Connell in een zware depressie. Ondertussen bevindt Marianne zich op een zelfdestructief pad, getekend door haar pijnlijke jeugd. Tijdens al die jaren op de universiteit, blijven ze rond elkaar draaien, op zoek naar andere mogelijkheden en liefde, maar ze worden elke keer als magneten naar elkaar gezogen.
Sally Rooney schreef een scherp psychologisch verhaal over familie, vriendschap, de spanning van eerste liefde en de zoektocht naar een eigen identiteit. Ze doet dit op een koelere, afstandelijkere wijze dan verwacht, met een schaars gebruik van woorden en geen redenen om tussen de regels te lezen. Het maakt het soms moeilijk om je in te leven, maar het voegt alleen maar toe aan het verhaal. Door het op deze manier te benaderen wordt er niets verbloemd en blijft het objectiever, wat een zekere rauwe echtheid creëert. Dit doet ze ook door het gebruik van aanhalingstekens in gesprekken achterwege te laten en verwarrende tijdsprongen te nemen, alsof ze daarmee aangeeft dat het soms inspanning vraagt om communicatie te begrijpen. Bijkomende personages blijven bewust redelijk vaag, wat nog meer de indruk geeft dat Marianne en Connell zich in hun eigen wereldje bevinden en weinig belang hechten aan andere mensen.
Ondanks de afstandelijkere schrijfstijl slaagt ze erin een melancholisch, rokerig sfeertje doorheen het hele boek te laten vloeien, waarin we subtiel de tienerangsten blijven voelen. Op deze manier benadrukt ze de intimiteit tussen de twee hoofdpersonages en maakt ze van een verhaal dat rustig lijkt voort te kabbelen iets energetisch. Hun innerlijke leven en interactie, hoe ze zich afzonderlijk ontwikkelen en uiteindelijk toch samen lijken te smelten en een identiteit lijken te delen, gecombineerd met een resem mentale problemen, maken van dit boek iets opwindends.
Al bij al pende Rooney een intelligent verslag neer van de innerlijke leefwereld van twee jongeren, die zich een weg banen in een soms oneerlijke wereld, op zoek naar zichzelf en de liefde. Ik pinkte een traantje weg bij de scènes waarin we leren over het huiselijke geweld bij Marianne, de depressie van Connell en de zelfmoord van een klasgenoot en ben uiterst dankbaar dat we in een wereld leven waarin mentale problemen meer en meer bespreekbaar worden. Normale mensen brengt daardoor een sprankeltje hoop in donkere dagen en doet ons geloven dat er licht is aan het einde van de tunnel.
Normale mensen is Rooneys tweede roman, dus wie graag nog meer wil lezen kan dat doen met haar debuutroman Gesprekken met vrienden. Indien je niet genoeg krijgt van het boek, niet getreurd: BBC maakte samen met de Amerikaanse streamingdienst Hulu de kortserie Normal people die trouw blijft aan het boek. Absoluut het kijken waard!
Kim Jönsson