Nieuw boek over de verrassende geschiedenis van Kasteel Cantecroy
cultuurVelen van ons rijden er regelmatig voorbij, maar staan er niet bij stil dat de Frankische nederzetting die we vandaag ‘Kasteel Cantecroy’ noemen, historisch een belangrijke rol gespeeld heeft in onze lokale, nationale en zelfs Europese geschiedenis. Martin Heyligen en Kristel van Doorslaer zochten het op en kwamen tot onthutsende vaststellingen. Wat zij konden terugvinden was zo rijk aan erfgoed dat ze er voor het Genootschap Cantecroy een historisch boek over schreven.
Vele mensen uit de Zuidrand, met inbegrip van de Mortselaars, weten niet eens dat er een kasteel met de naam Cantecroy bestaat. Om deze ‘onwetendheid’ recht te zetten besloten vijf gedreven personen in de geschiedenis te duiken. Patrick Hapers, Martin Heyligen, Amt Kennis, Kristel Van Doorslaer en François Van Roosendael besloten om in 2018 het Genootschap Cantecroy op te richten om informatie over de geschiedenis van het kasteel te verzamelen, te bewaren en het kasteel toeristisch te promoten. Nauwelijks twee jaar later stellen zij een lijvig , uitgebreid gedocumenteerd boek voor over de geschiedenis van het kasteel. Het is vanaf nu beschikbaar tegen de prijs van 34,90 euro bij het Genootschap Cantecroy: genootschapcantecroy.be.
Geschiedenis begint in 1239
De naam ‘Cantecroy’ wordt bijna 800 jaar geleden (in 1239) voor het eerst vermeld in een akte. Het kasteel wisselt door de eeuwen heen regelmatig van eigenaar door huwelijken, erfenissen, rechtszaken, oorlogen (zoals de Beeldenstorm en WOII) en als … aflossing van schulden. Het boek gidst de lezer doorheen acht eeuwen (Europese) geschiedenis aan de hand van het levensverhaal van de opeenvolgende kasteelbewoners. Het voorwoord is niet zonder reden geschreven door voormalig Europees president Herman Van Rompuy.
In 1270 wordt Willem Volckaert, een van de Zeven Schaken van Antwerpen, eigenaar van Cantecroy. De Zeven Schaken waren – volgens de legende – zeven dappere jongelingen die in de buurt van Het Steen bij de Schelde woonden. Ze heetten Bode, Aleyns, Hoboken, Wilmars, Volckaert, Spapen en Impelgem. Zij zijn nog altijd de oudste adellijke geslachten van Antwerpen. Na een conflict met hertog Jan II van Brabant komt Cantecroy in 1295 in handen van de familie van Berthout van Ranst, naamgever van de gemeente Berchem.
In 1549 koopt Nicolas Perrenot de Granvelle uit Besançon (Frankrijk), vertrouweling en kanselier van Keizer Karel V, het domein. Zijn zoon, kardinaal Antoine Perrenot de Granvelle, eerste aartsbisschop van Mechelen, erft zijn post aan het Spaanse Hof en ook Cantecroy dat hij omvormt tot een luxe buitenverblijf, een zogenaamde ‘lusthof’. De hertog van Alva verbouwt het domein tot een Spaans garnizoen ter verdediging van de toegang tot Antwerpen. Er hebben belangrijke vergaderingen plaats zoals bijvoorbeeld deze van kardinaal de Granvelle met Willem van Oranje en de hertogen Egmont en Hoorn. In juli 1570 roept Filips II Cantecroy uit tot graafschap.
(lees verder onder de foto)
Rosa Van Daele van ‘De Wolmolen’
Het verhaal van de familie Perrenot de Granvelle eindigt in een juridisch kluwen over de erfenis, veroorzaakt door amoureuze escapades in de hoogste kringen van Beatrix de Cusance, prinses van Cantecroy. Jan Baptist Maes koopt Cantecroy in 1616, maar de stad Antwerpen verplicht hem de omwalling en de torens af te breken en te verkopen om zijn schulden te delgen. Hij verkoopt het kasteel in 1627 aan een rijke Portugese handelaar Felipe de Godines. Schoonzoon Charles de Fiennes, hoofdbaljuw van Brugge, bouwde het huidige poortgebouw van het kasteel. De baljuw was in die tijd de ambtenaar die tijdens het ancien régime de vorst vertegenwoordigde in landelijke gebieden en in sommige gevallen, in steden. Het woord is vandaag niet meer in gebruik, de Engelse versie ‘bailiff’ wordt nog wel gebruikt voor bepaalde functies.
Na de familie de Termeeren (1789-1812) werd de rijke bankiersfamilie Osy de Zefwaart eigenaar van Cantecroy. Deze familie verkocht het op haar beurt en in 1865 werd een groot deel van de gronden onteigend voor de bouw van Fort 4. Na de Eerste Wereldoorlog komt het kasteel in handen van Arthur De Groodt en Juliette Adant. Zij maakte van het fraaie pand het decor voor hun culturele avonden met grote namen uit de cultuursector waaronder zelfs Albert Einstein, Rabindranath Tagore, Frederik van Eeden, Pieter Geyl, Jef Van Hoof, Alice Nahon en Johan Huizinga.
In 1945 werd Cantecroy getroffen door een V-bom en kocht Rosa Van Daele (eigenares van De Wolmolen) het nadat de familie Faure tevergeefs het pand trachtte te beschermen als monument. Rosa Van Daele verbouwde Cantecroy tussen 1945 en 1970 in Vlaamse renaissancestijl. Haar erfgenamen verkochten Cantecroy in 2008 aan Zilver Avenue dat er luxe seniorenflats realiseerde. Zilver Avenue ging evenwel failliet en in 2014 nam de projectontwikkelaar Dockx uit Dessel het kasteel over.
Sedert 2018 organiseert het nieuw opgerichte Genootschap Cantecroy verschillende publieksactiviteiten om het kasteel en zijn rijke geschiedenis de bekendheid te geven die het verdient.
De auteurs
De leerrijke geschiedenis van Cantecroy werd door Martin Heyligen en Kristel van Doorslaer boeiend naverteld en geïllustreerd met mooi, historisch fotomateriaal. Martin noch Kristel zijn historicus van opleiding, maar zijn wel boeiende vertellers. Samen met haar man Patrick Hapers bezocht Kristel alle historische plaatsen in Frankrijk die ooit gelinkt werden met Cantecroy. Haarfijn wordt uitgelegd hoe een Bourgondische familie in Mortsel terechtkwam. Ze waren zo verstandig de geschiedenis op te vrolijken met pittige details.
Het boek ‘Kasteel Cantecroy Mortsel, laatste getuige van een invloedrijk graafschap’ telt 336 pagina’s in A4-formaat en kost 34,90 euro.
Info en bestellingen: genootschapcantecroy.be
Tekst en foto’s: Freddy Michiels
Onderschriften bij de foto’s
1
Patrick Hapers (links) en echtgenote Kristel van Doorslaer, coauteur van het boek dat we u hartelijk kunnen aanbevelen.
2
Het kasteel Cantecroy zoals het er vandaag uitziet, zeker een bezoek waard.
