Lieve Joris: reizen naar zichzelf – met een tussenstop in de Mortselse bib

19 november 2019, 08:00 cultuur

8 oktober 2019. Een wat druilerige dinsdagnamiddag, maar auteur Lieve Joris doet even de zon voor ons stralen. Doet ons wegdromen naar warmere oorden zoals Congo, Mali of Syrië. Maar ook over China, de VS en Oost-Europa brengt ze ons warme, sprankelende verhalen. De leesgroep van het Davidsfonds verwelkomt zo’n 20 belangstellende medereizigers.

Joris trok zowat de hele wereld rond. Oost-Europa, het Midden-Oosten, de VS, Afrika, China. Het leverde parels van boeken op: Terug naar Congo (1987), De melancholieke revolutie (1990), De poorten van Damascus (1993), Mali blues (1996), Dans van de luipaard (2001), Op de vleugels van de draak (2013) … Drie puntjes want de lijst is verre van volledig!

Diverse – vaak erg prestigieuze – prijzen en bekroningen in binnen- en buitenland vielen haar ten deel. Wist u dat de auteur in Frankrijk tot Chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres werd verheven? Ronkende titels en eerbewijzen. Toch werd ze nog het meest geraakt – zo onthulde ze in een kerstessay (De Standaard/december 2018) – toen ze een gedicht mocht schrijven over de beek de Dommel in Neerpelt, haar geboorteplaats.

Na al haar omzwervingen werd die plaats overigens de focus van haar laatste boek, Terug naar Neerpelt (2018). De cirkel is rond. Of toch niet (helemaal)? Onder meer hierover gaan de lezers deze namiddag met haar in gesprek.

Iemand uit het publiek verwijst naar voormeld kerstessay dat in 5 afleveringen verscheen onder de titel Ithaka, naar het gedicht van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis (1863-1933). Lieve Joris zelf reciteert (vertaling: G. H. Blanken).

(...) Maar overhaast de reis volstrekt niet.
Beter dat die vele jaren duren zal,
en dat je, oud al, landen zult op het eiland,
rijk met alles wat je onderweg hebt gewonnen, (...)

Ithaka wil ons erop attenderen dat de reis belangrijker is dan het doel. Ontmoetingen met mensen, met andere culturen en leefwijzen zijn primordiaal. Een uitnodiging tot traag reizen, zoals Lieve Joris ook traag schrijft: in het tempo van een slak – “mijn sleutel is traagheid”.

Reizen naar landen valt voor haar samen met reizen naar mensen. Naar Assani in Congo, die het van rebel tegen Mobutu tot generaal onder Kabila heeft geschopt, maar door zijn Rwandese achtergrond scheef wordt bekeken. Naar Hala in Syrië wier man politiek gevangene is.

Allemaal mensen die één ding gemeen hebben: ze staan – om allerlei redenen – deels buiten hun gemeenschap, gedragen zich non-conformistisch of weigeren voor hen uitgestippelde wegen te bewandelen.

Net als Lieve Joris zelf die als 19-jarige het voor haar beoogde levenstraject ‘huisje boompje beestje’ niet aan zich besteed zag. Ze koos voor de vrijheid en ging voluit voor die keuze. Een trip naar de States waar ze als au pair aan de slag ging, werd de aanzet tot zovele omzwervingen.

Is de cirkel rond? “Gaat u nu met pensioen?”, vroeg iemand uit het publiek. De auteur lijkt er wat naar te hunkeren. Rondstruinen in plaatsen als Venetië, er de kunstbiënnale bijwonen. Zonder altijd weer de druk en deadline van een nieuw boek te voelen.

Ze kan er wel van dromen. Maar mij komt het voor dat de auteur in haar diepste binnenste wel zal beseffen dat het schrijfvirus zich uiteindelijk toch weer zal manifesteren.

Na afloop van deze namiddagsessie terug de druilerige herfst in. Maar de multiculturele zomer blijft nadrukkelijk nazinderen.

Frank Kloeck