Jeroen Walravens – Ontwaken

1 maart 2020, 09:01 Interviews

COVERSTORY

Het verhaal van Mortselaar Jeroen Walravens slaat in als een bom. Op zijn 21ste klom hij op vakantie in Spanje op een balkon en maakte hij een val van enkele meters. Een zwaar hersenletsel was het gevolg. Een maand later ontwaakte Jeroen uit zijn coma. Het werd het begin van een lange en intensieve herstelperiode, maar ook van een langzaam ontwaken uit een manier van leven en van een blijvende drang naar persoonlijke ontwikkeling. Vandaag is Jeroen spreker en trainer en wil hij mensen tonen dat ze zoveel meer in hun mars hebben dan ze zelf zouden denken.

Vertel eens wat je hebt meegemaakt?

(denkt na) Eerlijk gezegd ben ik altijd ietwat terughoudend om het verhaal van mijn ongeval te doen, omdat mensen zichzelf er ofwel helemaal mee identificeren, ofwel helemaal niet. Hoewel ik zelf geloof dat geen twee verhalen ooit dezelfde zijn, ben ik er wel van overtuigd dat er in mijn verhaal universele elementen zitten. Toen ik jong was, was ik rebels, kwaad, niet op mijn plek, enzovoort. Mijn leven liep uit de hand. Het werd een vicieuze cirkel, een neerwaartse spiraal van drank, drugs, gevechten. Veel mensen herkennen zich helemaal niet in die specifieke feiten, maar je leven kan ook op een heel andere manier uit de hand lopen – bijvoorbeeld in hoeveel je werkt, hoezeer je vervreemdt van je familie, hoeveel kwaadheid je koestert, … Die zaken lijken vaak dingen die je overkomen, maar zoiets loopt meestal helemaal niet toevallig. Het is de manier waarop we leven, de situaties en de mensen die we opzoeken of juist vermijden, onze ingesteldheid, de energie die we uitstralen, hoe we reageren op gedrag van anderen – er is een samenhang en een rode draad, maar meestal zie je die zelf niet.

Ben je bij het ontwaken meteen tot een bepaald besef gekomen?

Absoluut niet. Er is zeker een verband, maar het is geen één-op-één relatie. Ontwaken uit een coma is geen lineair proces – je wordt wakker, maar je valt ook weer terug, gedurende weken, maanden, zelfs jaren. Ik ben eigenlijk twee keer wakker geworden: één keer uit mijn coma, wat zelf al een lang proces was en is, en één keer uit mijn “leven”. Dat laatste beschouw ik als een nooit eindigend proces. Als je je leven aan het leiden bent, besef je meestal niet welke processen en gewoontes je je aanmeet. Toch zijn er wel momenten waarop je kan ‘ontwaken’. Mensen vragen me wel eens: “Waarom moet er altijd zo’n ramp gebeuren voordat je tot inzicht komt?”, maar dat vind ik onzin. Ja, er is meestal een trigger nodig, maar die kan veel vormen aannemen. Het kan net zozeer je eigen beslissing zijn: dit moet nu anders, of dit is niet wat ik wil van het leven. Iemand zei me ooit: “Ik wou dat ik ook van een balkon was gevallen”. Nou, nee, dat wil je niet (lacht). Tot inzicht komen is niet makkelijk, maar er is niet per se een crisis voor nodig.

Wat heb je er dan precies wél uit geleerd?

Een voorbeeld: mensen focussen graag op het feit dat ik Mount Everest beklommen heb, minder dan drie jaar na mijn ongeval. Natuurlijk, het is een mooi verhaal. Toch wist ik: dat is niet het onmogelijke, dat is niet het wonder. Doorzetten kon ik al. Het wonder is mijn leven en hoe het nu is – een kwestie van keuzes, een keuze per keer, moment per moment, stap voor stap. Ik weet iets over het onmogelijke mogelijk maken. Ik was vroeger fundamenteel kwaad, verloren, voortdurend op de vlucht. Vandaag ben ik een getrouwd man, een vader, en leef ik niet meer vanuit een reactie op wat er rondom me gebeurt. Dat is mijn missie, mensen inspireren, tonen dat het onmogelijke wel mogelijk is en dat ook zij dat kunnen realiseren.

Ik weet maar al te best dat het leven zwaar kan zijn, maar ik weet ook dat er altijd een andere opportuniteit is, ook al zie je ze misschien nog niet. Er is moed nodig om je eigen invloed op je leven te (h)erkennen. Je moet je afvragen: hoe verlopen mijn reacties en mijn interactie, wat had ik anders kunnen doen? Dat is niet hetzelfde als zeggen, “het is mijn schuld”; het gaat er wél om jezelf verantwoordelijkheid en macht toe te kennen. Kies bewust en ga volop voor je keuze.

(lees verder onder de foto)

Geen makkelijke opdracht?

Neen, zoiets vraagt vooral moed. Moed is iets dat, zoals zoveel andere dingen, geoefend moet worden en dat gaat niet bij iedereen even snel. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld ook een geloof nodig, een geloof in zichzelf, een geloof dat ze het kunnen. Ik ben zelf een van die mensen, ook ik durf wel eens te twijfelen aan wat ik kan. Er is een wereld van verschil tussen “ik kan het niet” en “hé, ik ben aan het denken dat ik het niet kan”. Je kan kiezen voor de waarheid die je al kent, of je kan een stap achteruit zetten en naar jezelf kijken. Dat laatste is juist een stap vooruit, want als je jezelf in vraag stelt, kom je tot inzicht. Ook daarvoor is veel moed nodig. Andere mensen hebben eerder een plan nodig, of iemand die hun plan mee opvolgt. Nog anderen hebben emotionele veiligheid nodig. Emoties zijn in elk geval cruciaal: ze bepalen hoe we ons voelen, hoe we de wereld zien, hoeveel energie we genereren, hoe onze fysieke gezondheid eraan toe is.

Is het je herstel dat jou heeft gedwongen om naar jezelf te kijken?

Zo eenvoudig is dat niet. Mijn eerste reactie na mijn ontwaken was: ik wil zo snel mogelijk mijn leven zoals het was weer opnemen: drank, joints, computerspelletjes spelen. Het is alleen door mezelf, mijn leven en mijn eigen invloed erop echt van dichtbij in de ogen te staren, door het te willen en durven bekijken, dat er dingen veranderd zijn. Zoiets gebeurt niet van de ene dag op de andere. Niets is één klik – het is een aaneenschakeling van een heel lange reeks klikjes, maar je kan ook de andere kant opklikken. Het is een evenwichtsoefening – je kan van de balk dreigen te vallen. Soms is het maar een koord waarop je balanceert. Die oefening is nooit af, maar dat hoeft ook helemaal niet. Je moet durven falen en durven experimenteren. Soms heb je de indruk dat je tijd verspeeld hebt of dat je inspanning je niets heeft opgeleverd, maar ze levert je altijd iets op, al is het maar een ervaring.

Ik geef een concreet voorbeeld. Op een bepaald moment tijdens mijn revalidatie kwam ik tot het besef, dankzij een gesprek met een therapeute, dat het niet het juiste moment was om weer joints te roken. Zij zei me, zonder oordeel: “dit is niet het moment daarvoor”. Eerst maakte ik nog excuses, maar haar woorden bleven resoneren. Later die dag heb ik naar mezelf gekeken: wat is mijn situatie en wat ben ik aan het doen? Ik heb een hersenletsel en toch ben ik joints aan het roken. Die twee horen niet samen. Je kan kiezen om net hard genoeg te werken om overeind te blijven, of je kan kiezen om te groeien. Zelfs al heb je nog geen concreet doel, toch kan je blijven gaan voor het leven zelf, manieren vinden om beter te leven, om meer jezelf te zijn, beter te zijn voor de mensen rondom je. De keuze voor groei was voor mij een sprong in het onbekende en dat was beangstigend. Ik wist toen zelfs niet of ik ooit nog zou kunnen stappen, studeren of werken. Als ik in die situatie, waarin ik nergens zeker van kon zijn, toch de moed kon vinden om in het vraagteken te stappen, wat houdt andere mensen dan tegen om ook in hun vraagteken te stappen? En nee, ik ben geen genie, er is niets speciaals aan mij. Waarom zouden andere mensen het dan niet kunnen? Jawel, we kunnen het allemaal.

(lees verder onder de foto)

Vind je jezelf een ander mens dan vijftien jaar geleden?

Ik heb lang geworsteld met die vraag, omdat veel van mijn oude vrienden me zeiden dat ik anders was en dat ze me niet meer herkenden. Vroeger was ik uitbundig, ging ik naar feestjes, enzovoort. Tijdens mijn herstel besliste ik om dat – voorlopig – niet meer te doen, tot ik “beter” werd. De verrassing was dat ik niet “beter” werd – ik ging er fysiek wel langzaamaan op vooruit, maar van het leven word je niet beter. Feesten zoals ik vroeger deed, kan ik nu niet meer. Voor mijn oude vrienden kwam dat over als negatief en verbitterd, alsof ik mijn joie de vivre kwijt was. Terwijl ik net mijn vreugde vond in mijn leven, eerder dan in mijn oude uitlaatklep.

Nu heb ik eindelijk klaarheid op dat vlak – mijn antwoord op je vraag is nadrukkelijk: neen, absoluut niet. Ik ben nog altijd gewoon mezelf. Ik ben zelfs net meer mezelf dan vroeger. Ik durf ook meer mezelf te zijn, ik hoef niet meer te overcompenseren. Ik ben dezelfde mens, maar ik ben bewust keuzes beginnen te maken en ik heb dingen geleerd en gedaan. Ik heb mijn drempelvrees overwonnen en dingen gedurfd. Ik wil geen artificieel leven meer leiden, waarin we compenseren en de realiteit van de wereld en van onze eigen emoties ontlopen. Altijd afleiding zoekend, weglopen van de essentie - zo blijft ons leven op slot en blijven wijzelf erin opgesloten.

Hoe sta je nu in het leven?

Ik hou oneindig veel van leven, met al zijn uitdagingen, moeilijkheden en teleurstellingen. Ik pas voor het “perfecte plaatje”, de schone schijn. Je blindstaren op onze definitie van hoe de dingen “zouden moeten zijn”, dat vind ik heiligschennis, blasfemie. Om iets echt te waarderen moeten we een moment nemen om stil te worden, om rustig en volledig te ademen. Kijk dan eens naar de wereld rondom je, naar de tuin en de bomen en de lichtschakeringen, naar hoe die bomen zich aftekenen tegen de heldere wolken. Ongelofelijk, toch? Ik merk nu hoe moeilijk het is om zoiets met woorden door te geven. Het is als de smaak van een aardbei, als je daarover schrijft voor iemand die er nog nooit een at, klinkt dat alleen maar raar.

Het is iets dat je moet leren waar te nemen. Tijdens mijn revalidatie ben ik veel beginnen te wandelen, ik moest en zou weer goed kunnen stappen. Als je wandelt, kom je niet sneller vooruit dan dat je kan wandelen en dat creëert tijd. Wandelen kalmeert onze geest, want je moet wel vertragen. In die periode heb ik geleerd om op een andere manier naar de wereld te kijken. Dezelfde gebouwen die ik al mijn hele leven voorbijwandelde, kregen een schoonheid waarbij ik nog nooit had stilgestaan. Zijn dingen mooier geworden? Nee, ze zijn niet veranderd, maar ik geef ze meer aandacht. Ook dat is een keuze.

Anderzijds moet het ook gezegd: we veranderen allemaal voortdurend, dat is zelfs nodig. Het leven moet een evolutie zijn. We moeten voortdurend op zoek blijven naar groei – niet omdat je niet goed genoeg bent, maar gewoon omdat je het kán en wil, omdat je iets wil bereiken en creëren. Blijven wandelen, dat is de boodschap.

Wat wil je de mensen meegeven?

Dat wat we onmogelijk achten, toch mogelijk is. Mensen hebben vaak geen idee wat er mogelijk is, wie ze zouden kunnen zijn. Ik wil hen laten zien dat ze kunnen. Wat ze kunnen weet ik niet, maar dat mogen en kunnen ontdekken is het mooiste geschenk dat er is.

Wat heeft de wereld nog nodig volgens jou?

(denkt na) De wereld heeft een detoxkuur nodig. We moeten terugkeren naar wat we zijn – voelende, levende, verbindende, liefhebbende, maar ook kwade, … - wat dan ook – mensen. Alle verhalen die we creëren en waarmee we verdeling zaaien, moeten we leren zien voor wat ze zijn. “Gewoon zijn” en leren zijn met wat is, terwijl we blijven kiezen voor groei - dat heeft de wereld nodig. Niets meer.

Hartelijk bedankt, Jeroen, veel succes en blijf groeien!

Binnenkort lees je in dit magazine nog veel meer over Jeroen! Nu al meer weten? Kijk op facebook.com/jeroenspagina.