Holland-Amerika Lijn en Rotterdam

26 mei 2019, 12:37 cultuur

Rotterdam is, naast havensteden als Liverpool, Hamburg, Bremerhaven en Antwerpen, eeuwenlang een belangrijk knooppunt voor landverhuizers en emigranten geweest. Vooral de Holland-Amerika Lijn en de Wilhelminakade in Rotterdam als vertrekpunt speelden een bepalende rol voor mensen die vol hoop en verwachting naar beloofde landen afreisden.

Tussen 1873 en 1971 vertrokken een massa landverhuizers met koffer en kinderen vanaf hier naar een nieuw bestaan in de Nieuwe Wereld. Ook toen ze het schip verruilden voor het vliegtuig bleven er schepen aanmeren en vertrekken. Dit werden de luxueuze cruiseschepen.
De landverhuizerskapel en het landverhuizershotel op de kade zijn inmiddels afgebroken, maar gelukkig is er nog een plaats in de Maasstad waar het passagiersvervoer van weleer voelbaar is. Dit is het voormalige HAL-hoofdkwartier en sinds 1993 Hotel New York.
De landverhuizers kwamen uit heel Europa. Voor het merendeel waren het gelovigen, op de vlucht omdat ze vervolgd werden. Uiteraard was er ook een categorie die emigreerde om economische en avontuurlijke redenen. Tussen 1880 en 1925 kozen voornamelijk Oost- Europese Joden Rotterdam als vetrekhaven.
In 1872 was er in Rotterdam de opening van de Nieuwe Waterweg, een directe verbinding met de Noordzee. Samen met de bouw van de Rijnhaven en Maashaven werd Rotterdam een belangrijke Europese haven. In 1873 was er de oprichting van de “Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij” door Antoine Plate en Otto Reuchlin. In 1896 veranderden ze de naam in Holland-Amerika Lijn. In tal van landen waren er passagebureaus met kantoren van de HAL (Polen, Oostenrijk, Bulgarije). Hier kon men de gehele reis boeken. In 1901 opende men aan de Wilhelminakade een nieuw hoofdkwartier met een administratief kantoor en plaats voor de directie. Dit iconische gebouw met zijn twee groenkoperen torens staat er nog altijd. Het kantoor sloot zijn deuren in 1982, maar kreeg een nieuw leven vanaf 1993. Het is nu het Hotel New York. Sinds 2006 is het in handen van nieuwe eigenaars, die het gebouw omtoverden met respect voor de oude luister en voor de “founding fathers” (Reichlin en Plate). Het gebouw is een knipoog naar het nautische en maritieme verleden van de plaats en zijn omgeving. De inrichting met kantoorwanden werd verwijderd en maakte plaats voor een nieuwe indeling met ruime hotelkamers. Het vroegere directievertrek kan gehuurd worden voor vergaderingen, diners of andere bijeenkomsten. Heel wat originele details herinneren nog aan de bewogen geschiedenis van de landverhuizers: de monumentale gietijzeren trap, de grote kluizen en een met houtsnijwerk ingelegd paneel dat herinnert aan het vijftigjarige jubileum van de HAL (1923).
Er zijn 72 bijzondere hotelkamers, geen enkele is identiek aan een andere. Zelfs in de twee torentjes vind je kamers. Er is een dakterras en in de voormalige directiekamers vind je de suites. Je vindt er twee verschillende restaurants: het wat drukkere caférestaurant op de begane grond en in het souterrain het intiemere NY Basement. Het hotel is nu onderdeel van een Nederlands familiebedrijf, Westcord Hotels.
Het grootste cruisevaartuig van de HAL was de SS Rotterdam 5 uit 1958. Tot 1997 was het in omvaart op de wereldzeeën. Nu is het een toeristische trekpleister met hotelgelegenheid, liggende in de Maashaven.
De Wilhelminapier heeft prachtige uitzichten: de Erasmusbrug, de skyline rondom en de drukke Nieuwe Waterweg. Ook de Euromast staat in volle glorie aan de overkant, in 1960 werd de toren gebouwd voor de internationale tuinbouwtentoonstelling, de Floriade. De Euromast is 185 meter hoog en te bezoeken. De Wilhelminakade herbergt ook het ‘Nederlands Fotomuseum’. Dit museum beheert sinds eind jaren ‘80 een groot deel van het fotografische erfgoed van Nederland. Ook organiseert het museum internationale tentoonstellingen over fotografie.
Dit gedeelte van Rotterdam bereik je vlot met onder meer een Metrolijn aan het Wilhelminaplein, waar lijnen D en E beschikbaar zijn, maar een originelere manier is de Watertaxi Rotterdam: een uitgebreide vloot snelle bootjes in gele kleur met een groot aantal opstapplaatsen. Het vaargebied gaat van west naar oost over het centrum. Er zijn ongeveer 50 verschillende landing- en opstapplaatsen. Er is een vast nummer om een watertaxi te bellen, elke watertaxi kan tot acht mensen vervoeren en juist tegenover Hotel New York is het Watertaxistation. Op dit moment zijn er twee verschillende tarieven, afhankelijk van de afstand.
Vlak bij de kade is er ook het gietijzeren beeld “Lost Luggage Depot”. Het stamt uit 2001 en toont een achthoekige stellage van drie niveaus met afgietsels van koffers, tassen, dozen en plunjezakken. Het is een herinnering aan de massale emigratie die vanaf hier heeft plaatsgevonden.
Tot slot, heb je wat tijd, nestel je hier op een bank en je hebt een prachtig uitzicht op het nooit vervelende waterverkeer.

www.hotelnewyork.nl
Tekst en foto’s: A. Charrin
Alle teksten, gepubliceerd in ‘t Periodiekske, kan je ook lezen op de website www.allkindsofeverything.be.