Het mooie Hart op slot: over rouwverwerking bij kinderen

25 oktober 2018, 11:55 Filosofie

Wanneer de opa van Senne sterft, wil hij niets liever dan een zo groot mogelijk slot om zijn hart te sluiten en niets meer te voelen. Zo openen Emy Geyskens en Elien Craenhals in Hart op slot de dialoog rond rouwverwerking bij kinderen. Naast het verhaal van Senne biedt Hart op slot vooral ook een educatief luik dat ouders, leerkrachten en andere begeleiders helpt om een gesprek aan te gaan met kinderen rond de dood. Met hartverwarmende, maar tegelijk ook zeer duidelijke en concrete illustraties van Annelies Vandenbosch.

Met kinderen spreken over dood en afscheid – het lijkt soms nog moeilijker dan erover spreken met volwassenen. Toch is het enorm belangrijk dat er ook met kinderen over gevoelens en over rouwbeleving gepraat wordt. Emy en Elien leerden uit hun persoonlijke ervaringen dat er daarvoor bijzonder weinig hulpmiddelen bestaan en werden zo geïnspireerd om met hun nieuwe boek Hart op slot aan de slag te gaan.
Emy is leerkracht lager, buitengewoon en hoger onderwijs en auteur van kinderboeken. Toen haar vader overleed, merkte ze hoe moeilijk het was om dat uit te leggen aan haar kinderen. Elien is gepassioneerd door taal, poëzie en (voor)lezen. Door haar ervaring in het onderwijs staat ze dicht bij de leefwereld van kinderen. Ze verhuisde onlangs naar Mortsel. Dit boek is haar debuut.
Wij vroegen de twee schrijfsters meer over hun ervaring en over het waarom van het boek.
Beste Elien en Emy,
Proficiat met jullie boek!
Jullie inspiratie voor dit verhaal komt uit jullie eigen ervaring dat er onvoldoende of zelfs geen boeken waren zoals dat van jullie. Kunnen jullie daarover wat meer vertellen?
Bijna 3 jaar geleden overleed de vader van Emy heel onverwacht. Naast het feit dat ze zelf overmand was door verdriet, had ze 2 jonge kinderen die heel wat vragen hadden. Hun opa speelde zaterdag nog vrolijk op zijn gitaar en woensdag nam Emy de kinderen mee naar intensieve zorgen om afscheid van hem te nemen. Voor altijd. Hoe leg je zoiets uit aan een kind?
Ook tijdens de begrafenis stelden de kindjes heel wat vragen: ‘Waar is opa nu?’, ‘Zit hij in dat vaasje?’ (urne), ‘Hoe is hij daar terecht gekomen?’ Veel vragen waar Emy in die moeilijke periode niet meteen een antwoord op kon bieden.
Er zijn heel wat mooie kinderboeken over de dood, over rouw, maar een boek met een non-fictieluik op kindermaat over de dood vonden we niet meteen. Zo ontstond het idee om hierover samen een boek te schrijven. Een boek met duidelijke en concrete informatie, maar toch ook een boek met een poëtische dimensie.
Waar zijn jullie zelf gaan zoeken naar de antwoorden die jullie wilden geven?
Doorheen het proces werden we begeleid door rouwexpert Manu Keirse. Hij vertelde ons dat het belangrijk is om een open en onomwonden dialoog over de dood aan te gaan met de kinderen en om zeker niet boven hun hoofden te spreken. Verder raadde hij ons ook heel wat literatuur aan die we zorgvuldig hebben doorgenomen.
In het boek komen verschillende culturen aan bod, hoe zij omgaan met de dood, wat er gebeurt na de dood … Ook daarvoor zochten we ondersteuning bij mensen van de verschillende religies en bij experts.
Voor de verwerkingsopdrachten kregen we ondersteuning van Griet Gobyn, psychologe met expertise op vlak van rouwbegeleiding bij kinderen.
Tot slot zijn we ook bij kinderen van verschillende leeftijden te rade gegaan zodat we van hun eigen vragen konden vertrekken.
Was het moeilijk om met Annelies af te stemmen wat er uit de prenten moest spreken?
Annelies heeft dit ontzettend goed zelf aangepakt. Het was een moeilijke opdracht om bij dit gevoelige onderwerp passende illustraties te maken. Het is niet evident om een tekening te maken op kindermaat over een crematie, rouwstoet, gevoelens, … Ze heeft dit intuïtief zeer goed aangevoeld: concreet, maar toch warm en troostvol.
Wat biedt jullie boek dat andere initiatieven nog niet geboden hebben?
De combinatie fictie en non-fictie over dit onderwerp maakt het boek uniek. Het boek start met het verhaal van Senne die zijn opa verliest. Hij voelt erg veel verdriet en gaat op zoek naar een slot, zodat hij die pijn niet meer hoeft te voelen. De lezers volgen de weg die Senne aflegt in het verwerken van dit verlies. Daarna volgt een heel uitgebreid non-fictieluik waarin we vragen als ‘Wat is doodgaan?’, ‘Wat gebeurt er met het lichaam na de dood?’, ‘Waarvan ga je niet dood?’ enzovoort behandelen. We geven niet alleen informatie, maar geven ook tips en suggesties voor verwerkingsopdrachten, om er ook in de praktijk mee aan de slag te gaan.
Wat is/zijn de belangrijkste boodschap(pen) waarvan jullie hopen dat ouders, grootouders, … ze vooral onthouden van jullie boek?
We citeren hierbij Manu Keirse: “Doodgaan gaat niet om loslaten, maar om anders leren vasthouden.” We raden iedereen aan om hun hart niet op slot te doen, maar verdriet en alle andere emoties die kunnen voorkomen bij verlies, toe te laten. Luister naar kinderen, gebruik taal op hun niveau en durf de dialoog aan te gaan.
Bedankt, proficiat met jullie boek en veel succes!
Elien en Emy signeren hun nieuwe boek tijdens de Openboekdagen van Standaard Boekhandel in de vestiging aan de Statielei in Mortsel op 28 oktober tussen 13 en 14 uur en op de Boekenbeurs op woensdag 31/10 tussen 13 en 15 uur, zondag 4/11 tussen 11 en 13 uur en zondag 11/11 tussen 10 en 11.30 uur.