Het geschreven woord - Een leven op onze planeet van Sir David Attenborough

10 oktober 2021, 09:00 Het Geschreven Woord

Sommigen beweren dat Chernobyl de grootste milieuramp in onze geschiedenis was, dat is niet waar. Het is amper waarneembaar, maar wereldwijd verdwijnt er elke dag een stukje van onze biodiversiteit, met rampzalige gevolgen. ’s Werelds bekendste en meest geliefde documentairemaker Sir David Attenborough zag onze wereld tijdens zijn carrière stilletjes aan achteruitgaan. Hij besliste zijn getuigenis neer te pennen in Een leven op onze planeet. In dit boek maakt hij duidelijk hoe we tot dit punt gekomen zijn, wat ons nog te wachten staat en hoe we het kunnen oplossen. De aarde is geen oneindige bron van grondstoffen. We hebben nog één kans om het tij te keren, maar we moeten het allemaal samen doen en er is geen tijd meer te verliezen.

De natuurlijke wereld is aan het verdwijnen, het bewijs is alomtegenwoordig. Sir David Attenborough vertelt wat hij zelf heeft geleerd op zijn talrijke expedities naar alle uitpunten van de wereld. De meeste hiervan deelde hij met ons via zijn documentaires zoals Frozen Planet, Blue Planet, A Life on our Planet … waarop we nu ook een blikje áchter de schermen krijgen. Aan de hand van zijn ervaringen tijdens die expedities, legt hij uit hoe belangrijk biodiversiteit is. Het leven op aarde is onderling verbonden in een web van een oneindige verscheidenheid, waarbij alles afhankelijk is van elkaar. Dieren en planten hebben een hechte en soms intieme relatie met elkaar, maar - hoewel nauw verweven - deze ecosystemen zijn niet per se robuust. Een verandering op de kleinste schaal kan de hele gemeenschap uit balans brengen. Ontbossing, overbevissing, walvisvangst, het kappen van regenwoud, industrialisatie en talloze andere gevolgen van onze verslaving naar groei, veroorzaken een immense destabilisatie van onze biodiversiteit en daardoor ook van onze planeet en manier van leven.

Bij publicatie in 2020 schoot er nog maar 35% van onze wildernis over. Er zal de komende jaren meer en meer verdwijnen tot er niets meer overblijft. Attenborough vertelt wat de gevolgen hiervan kunnen zijn. Alsmaar meer natuurrampen zullen onze wereld teisteren, diersoorten zullen uitsterven, oceanen verzuren, hongersnood toenemen, enzovoort. Als je Covid-19 beu bent, hou je dan maar vast, want ongeveer 1,7 miljoen virussen kunnen door o.a. boskap en de verkoop van wilde dieren op ons losgelaten worden. Dit is nog maar een fractie van al wat ons te wachten kan staan.

Er zijn al verschillende duurzame oplossingen over de hele wereld om de gevolgen te keren. Attenborough brengt diverse voorbeelden aan, zoals het visbeheer in Palau, de boerderijen in Nederland, Knepp Estate in Engeland, het beheer van de Serengeti in Tanzania en Kenia en het toevoegen van groen in het hypermoderne Singapore. Die alternatieven bestaan nog op kleine schaal, maar kunnen wereldwijd worden doorgevoerd. Aangezien onze wereld draait rond geld, legt Attenborough uit hoe bedrijven succesvol kunnen investeren in een duurzame samenleving zonder geld te verliezen. Gelukkig is er vandaag veel beweging rond milieu, al zal iedereen zijn manier van leven moeten aanpassen, willen we onze planeet nog redden. Wij zijn tenslotte de oorzaak. Toch pakt Attenborough de mens in dit manifest niet hardhandig aan - hij beseft dat we maar mensen zijn en een product van onze maatschappij. We zijn onze manier van leven gewend en het is niet gemakkelijk om die te veranderen. Maar als er één ding is dat we doorheen onze geschiedenis hebben geleerd, dan is het wel dat de mens over een immens aanpassingsvermogen beschikt.

Een leven op onze planeet is een duidelijk overzicht van de huidige staat van onze planeet. Attenborough berust zijn theorie op zoölogisch, natuurhistorisch, ecologisch en antropologische onderzoek, zonder onverstaanbaar te worden voor de gewone mens. Sir David Attenborough is iemand voor wie ik zelf veel bewondering heb: hij heeft zijn hele leven aan de natuur gegeven en je leert er echt iets van bij. Verwonderd las ik de vele passages over het dierenrijk en the circle of life. Met mooie illustraties en unieke foto’s uit zijn persoonlijke collectie brengt hij een passionele getuigenis over iets dat ons allemaal aangaat en zet hij je echt aan het denken. Ik stel me bijvoorbeeld echt vragen bij onze verslaving naar groei. Hoe verbazingwekkend ik de technologie ook vind, zijn sommige dingen écht nodig? Is het nodig om het recept voor onsterfelijkheid te vinden? Of kolonies te stichten op Mars? Zouden we niet beter investeren in een duurzame toekomst, waar minder mensen lijden onder natuurrampen, hitte, koude, droogte, hongersnood en watertekort die oorlogen met zich meebrengen? Ikzelf heb weinig zin om het scenario van Disneys Wall-E na te spelen, want daar lijken we toch naartoe te gaan: onze planeet plunderen om over te gaan naar de volgende. Om dit te vermijden, moeten we nú in actie schieten. Werk jij mee aan een duurzame en gelukkig verbonden wereld?