Hersenen pijnigen houdt hen jong
GezondheidEen sudokupuzzel oplossen helpt weinig of niet om het geheugen te trainen, zeggen de meeste wetenschappers. Wat helpt dan wel? Een taal of een nieuw vak aanleren, of een muziekinstrument leren te bespelen.
Hoe maak je dat je brein op je tachtigste nog even goed werkt als het geheugen van een 55-jarige? Door je hersenen ook op latere leeftijd geregeld te pijnigen. Dat zeggen wetenschappers die zogenaamde superagers bestuderen: 80-plussers van wie het geheugen en concentratievermogen stukken beter zijn dan dat van hun leeftijdsgenoten. Het brein van 80-plussers die uitzonderlijk goed scoren op cognitieve testen (= kennistesten), ziet er op scans dan ook opvallend anders uit. Terwijl hersendelen als de hippocampus in de regel met één procent krimpen per jaar – bij alzheimerpatiënten zelfs met zes procent – doen ze dat bij een kleine minderheid veel trager of zelfs niet.
Waaraan die proefpersonen dat te danken hebben, daar is de wetenschap nog niet uit. “Het beste antwoord tot nu op die vraag is: hard werken”, zegt een bekende professor-psychologe van de Northeastern University in Boston. Zij bestudeert superagers: “bij moeilijke taken schieten net die delen van het brein in actie die bij superagers minder snel volume verliezen. Opvallend: onder moeilijke taken verstaan de meeste onderzoekers niet het oplossen van sudoku’s of een Rubikskubus. Wel meer uitdagende opdrachten zoals een nieuwe taal of een nieuw vak aanleren, of een muziekinstrument leren te bespelen. Zaken waarvan je gefrustreerd of vermoeid kan geraken. Onweerlegbaar wetenschappelijk bewijs is er nog niet voor dit advies, maar wel ernstige aanwijzingen. Wie op hoge leeftijd een uitzonderlijk goed geheugen heeft, is vaak mentaal veel actiever geweest dan zijn leeftijdsgenoten.
De oorzaak kan ook elders liggen, in de genen bijvoorbeeld. Het loont absoluut de moeite om verder te zoeken. Gevaarlijk is het alleszins niet, een nieuwe taal aan te leren. Ik zou zeggen: probeer het! Er lopen in België en Nederland experimenten met intensieve vormen van breintraining bij topsporters. Taken waarvan je op het eerste gezicht denkt “Bah, wat lastig”, leveren je quasi zeker winst op inzake concentratie en geheugen. Eén ding mag men nooit vergeten: dagelijkse fysieke beweging is niet alleen noodzakelijk voor hart en bloedvaten, maar evenzeer voor de goede functie van de hersenen.
dr. apr. Paul Nijs