Hendrik Moeremans (In Vlaamse helden)

24 juli 2019, 12:27 Interviews

Helden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren en de mens achter de bekendheid tonen. Daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.

Natuurpunt, de grootste natuurvereniging van Vlaanderen, ijvert voor de bescherming van kwetsbare en bedreigde natuur. Via informatie en projecten sensibiliseert de vereniging kleine en grote mensen om zorg te dragen voor onze fauna en flora. Zo organiseert Natuurpunt bijvoorbeeld al twaalf jaar vlindertelweekends om na te gaan hoe gezond onze vlinderpopulatie is. Op 6 en 7 juli was het weer zover, hoog tijd dus voor een gesprek over vlinders met Hendrik Moeremans, woordvoerder van Natuurpunt.
Hendrik, hoe beleefden de vlinders 2018?
2018 was niet alleen voor de vlinders, maar voor ons allemaal een bijzonder weerjaar. Een warme en droge lente, een zeer warme en zeer droge zomer en een lang warm najaar. Veel zon betekende goede vliegomstandigheden voor veel vlinders, maar de aanhoudende droogte leidde tegelijk tot slechte voortplantingsomstandigheden.
Jullie merkten dat de vlinders vroeger uitvlogen?
Dat klopt, door het warme weer vlogen de meeste soorten zelfs twee tot drie weken vroeger dan andere jaren. Hierdoor viel ons vlinderweekend, hoewel we het in het voorbije jaar een week vroeger organiseerden, toch nog na de piek van de meeste soorten.
Zijn vlinders zonnekloppers?
Zeker dagvlinders houden normaal van warmte. Ze hebben die nodig om te kunnen vliegen en bij warm weer kunnen ze veel actiever zijn, maar het totale aantal vlieguren van een vlinder is beperkt, waardoor ze bij continu warm weer korter leven en hun vliegperiode dus sneller voorbij is.
Hoe oud wordt een vlinder gemiddeld?
De meeste vlinders leven enkele dagen tot enkele weken. Soorten die als volwassen vlinder de winter doorbrengen, leven langer en kunnen maanden leven. De citroenvlinder leeft het langste van alle inheemse dagvlinders en kan bijna een jaar oud worden.
Je vermeldde reeds de slechte voortplantingsomstandigheden, maar ook voldoende voedsel bleek een probleem?
De aanhoudende warmte leidde in 2018 tot een algemene droogte, waarvan veel planten last hadden. Dat heeft natuurlijk een groot effect op de voedselbevoorrading van de vlinders, die afhankelijk zijn van nectarplanten, zoete afscheidingen van bladluizen of rottend fruit als voedsel voor de volwassen vlinders, en van waardplanten als voedsel voor de rupsen.

Hoeveel vlinders werden er geteld?
In 2018 werden in totaal 4402 tellingen verzameld uit 3988 tuinen, verspreid over Vlaanderen. 5840 mensen telden mee. Dankzij hen werden 46.227 vlinders gemeld. In een gemiddelde tuin werden 7 vlinders van 4 verschillende soorten gezien. Dat klinkt misschien veel, maar we zagen in het afgelopen jaar veel minder vlinders dan anders. Ook het aantal tellers lag wat lager.
Welke verklaring zien jullie daarvoor?
Als er weinig of zelfs geen vlinders gezien worden, hebben mensen minder de neiging om hun tellingen door te sturen. En dat is jammer, want ook lage aantallen of de afwezigheid van vlinders is nuttige informatie.
Welke vlinders werden het vaakste geteld?
De koolwitjes waren de meest gespotte soort. Het ‘klein koolwitje’ was net als het jaar daarvoor de talrijkste soort in Vlaamse tuinen. Op de tweede plaats volgt het ‘groot koolwitje’, dat in meer dan de helft van de Vlaamse tuinen gezien werd, een pak meer dan gemiddeld. In 2017 stond het groot koolwitje nog op de derde plaats. Nummer 3 was de atalanta, een trekvlinder. De top 10 ziet er verder als volgt uit: bruin zandoogje (4), boomblauwtje (5), oranje zandoogje (6), bont zandoogje (7), dagpauwoog (8), gamma-uil (9) en gehakkelde aurelia (10). Wanneer we de top 20 bekijken, valt het op dat de beruchte buxusmot hier voor het eerst in voorkomt en dat ze zelfs bijna de top 10 haalt.
Zijn er dit jaar weer telweekends?
Meerdere zelfs! Dit jaar zal Het Grote Vlinderweekend verlengd worden tot De Grote Vlindertelling van Natuurpunt. Het blijft niet bij een weekend. Om iedereen de kans te geven mee te doen, én om meer bruikbare cijfers te verzamelen, kan je ook tijdens de andere weekends van juli tellen.

Hoe gaat dat tellen precies in zijn werk?
Ik kan de lezers meteen geruststellen: vlinders tellen is absoluut niet moeilijk. Wandel een halfuurtje door je tuin en noteer alle vlinders die je ziet. Breng de verschillende soorten op naam met een vlinderboek, zoekkaart of bekijk de verschillende soorten op onze website. Kies, zoals ik al vermeldde, een zonnig moment, dan vliegen de vlinders het liefste. Zet een streepje voor elke vlinder van elke soort die je ziet, maar kijk uit dat je dezelfde vlinder niet dubbel telt. Tel je later nog een keer? Geef dan een nieuwe telling door. Stuur je resultaten door op www.vlinderweekend.be. Zo maak je deel uit van het grootste vlinderonderzoek in Vlaanderen en help je om de natuur in de Vlaamse tuinen mee in kaart te brengen.
Hoeveel soorten zijn er eigenlijk in Vlaanderen?
In Vlaanderen leven nog 48 soorten dagvlinders. Dat waren er vroeger 67. Bijna een derde van onze inheemse vlinders is dus al uitgestorven. Nachtvlinders zijn er veel meer, meer dan 2300 soorten.
Welke is de zeldzaamste vlinder in België?
In 2014 en 2015 werd de oostelijke vos op een aantal plaatsen in ons land waargenomen. Die was daarvoor nooit eerder bij ons waargenomen!
En welke vlinder is hier de grootste?
De koninginnenpage die hopelijk aan een opmars bezig is, is de grootste inheemse dagvlinder van Vlaanderen. De koningspage is nog iets groter, maar die komt alleen in Wallonië voor.
Hoe zorg ik voor een vlindervriendelijke tuin?
Uit de tellingen blijkt dat in een natuurlijke tuin met veel variatie tot zes keer meer vlinders worden gezien dan in tuinen met alleen een strak gazon. Je kan dus echt zelf het verschil maken. Een tuin inrichten met aandacht voor vlinders is niet moeilijk. Hoe natuurlijker, hoe interessanter! Ik geef graag onze tien tips mee voor meer vlinders in de tuin.
Vlinders hebben nood aan bloemen om van te eten, waardplanten om eitjes in te leggen, planten om in te schuilen en wilde hoekjes om te overwinteren. Met deze 10 tips lok je vlinders naar je tuin!

1. Zet inheemse planten en laat brandnetels en distels staan.
2. Bied van het vroege voorjaar tot in de late herfst nectar aan in je tuin.
3. Creëer hoogtes en laagtes in je vegetatie, het is een herkenningspunt en uitkijkpost voor vlinders.
4. Leg beschutte hoekjes aan met hagen en heggen.
5. Ruim je tuin in de winter niet te erg op zodat eitjes, rupsen en poppen kunnen overleven.
6. Kies voor inheemse plantensoorten, die bieden betere voedingsstoffen voor onze dieren.
7. Leg een kruidentuin of moestuin aan en laat enkele planten aan de vlinders.
8. Maak een voedertafel voor vlinders met rottend fruit of laat vruchten van je fruitboom op de grond liggen.
9. Gebruik geen pesticiden en zo weinig mogelijk meststoffen.
10. Overtuig ook je buren of gemeentebestuur van het belang van vlindervriendelijke maatregelen, hoe groener je omgeving, hoe meer vlinders en soorten er ook in jouw tuin te zien zullen zijn.

Wat als we geen enkele vlinder in onze tuin zien?
Vlinders vliegen vooral als de temperatuur boven de 18 °C is en als het niet te erg waait. Vind je ook in die omstandigheden geen vlinders in je tuin? Dan is het tijd om enkele van onze vlindervriendelijke tips toe te passen.
Meer weten over de vlindertelweekends of over Natuurpunt? Neem dan een kijkje op www.natuurpunt.be.
Tekst: TV – Mensen zijn Media