Grens
de voorstad bloeit/na-apen“Grensoverschrijdend” klinkt positief, behalve als het seksueel gedrag betreft. Een polsstokspringer die een grensverleggende prestatie neerzet, wordt bejubeld. Hij heeft zijn eigen en misschien wel internationale sportieve grenzen overschreden. Samen staken wij de jaargrens over, na een “Annus Horribilis”, een rampjaar, net zoals het jaar 1992, zoals Queen Elizabeth dat noemde. Zij keek terug op de scheidingen en schandalen in haar familie en de brand van Windsor Castle. 2020 was voor ons een zodanig mondiaal rampjaar, dat weleens “de Derde Wereldoorlog” werd gefluisterd. In elk geval: niets zal nog hetzelfde zijn. Voor de slak en de haas is het op dezelfde dag Nieuwjaar.
En toch heeft elk van ons die voorbije maanden anders beleefd. Soms is een rampjaar collectief, soms persoonlijk. Ook Vlaamse tieners stierven aan corona. De schokkende maanden blijven natrillen in het hart van hun families. Als wereldwijd in 2020 elke dag 10.000 kinderen stierven van de honger, dan keken we nog onverschillig opzij. Dit ontluisterende COVID-onheil infiltreerde echter onze eigen omgeving. Begin december telde de blauwe planeet samen 1,5 miljoen coronadoden. Vooral Europa en de VS spanden de kroon. Ons land keek toen terug op 16.500 doden en belandde periodisch in de top van de gevaarlijkste regio’s. Geen ver-van-ons-bedshow. “Minder verkeersdoden dankzij corona”, klonk het cynisch.
Het lelijkste frequente woord van 2020 is “erin hakken”. “Corona heeft sterk in het studentenleven gehakt”. Klopt, maar alles is al zoveel keer gezegd, dat we selectief doof werden voor coronanieuws. Nog één keer terugkijken? Hoe onze omgangsvormen werden veranderd: begroeten, afscheid nemen, aanraken, de hand drukken. Afstand, want dicht-bij-elkaar maakt ziek. Het dilemma tussen 2 of 3 keer kussen werd weggeveegd. Hoogstens een vuistje. Geen fuiven en feestjes, geen volle theaterzalen en sportstadia. Een avondklok-camera-scherm-test-app-pakjes-aan-de-deurmaatschappij. Begraven worden en huwen in lege kerken. Eenzaam sterven, snel, onzacht, in weinig comfortabele omstandigheden.
De grens tussen leven en dood heeft zich verlegd. Doodgaan is dichtbij en werd bijna normaal. Zoals de sint, de kerstman en de nieuwe ministers met hun mondmasker. Het zorgpersoneel kreeg terecht een heldenrol. Dank u. Telewerken. Afstandsonderwijs. Familiaal geweld. Overwerkte psychiaters. De economie toont haar kwetsbaarheid. Handelaars en horeca-uitbaters overleven nauwelijks. Winkels en vakantie zijn gevaarlijk. Oud worden ook. Zal de dreiging wegebben?
Nieuwjaar, tijd voor control-alt-delete en 365 nieuwe kansen. Nooit zo graag afscheid genomen als van het oude jaar -en ook wel van Donald Trump-. Graag andere muziek nu dan de Danse Macabre. Vurig hopen wij op een Annus Mirabilis, een wonderjaar. Met op zijn minst het herstel van vroeger, maar nog liever een stap vooruit. Het kan allemaal nog veel beter.
Ik draag deze eerste tekst van 2021 op aan onze superlieve buurman die in november aan corona overleed. Hij was aanwezig op alle zomerse applausmomenten in onze straat. Gaston was wijs, goedlachs, hulpvaardig. Hij stak de grens niet mee over op de laatste dag van het jaar. Overstromingen, aardschokken, bosbranden, virussen hebben we niet in de hand. Toch blijft er zoveel over waarmee we het voor elkaar verrassend en wonderbaarlijk kunnen maken. Gaston wist dat. Zullen we weldra weer uit onze cocons en bubbels breken? 1 januari 2021 viel op een vrijdag en 31 december 2021 is ook een vrijdag.
Marc van Riel
“Carpe annum” (“Pluk het jaar”, naar Ovidius)