De derde weg uit kansarmoede

3 september 2020, 07:30 Maatschappelijk

Zoals zovelen die opgevoed zijn door babyboomers, heb ik geleerd om “te knokken”, wanneer het moeilijk wordt. Wanneer het leven je voor een blok zet, verzet je dat blok, of je slaat je erdoor, ook al breek je je handen op het harde graniet. Daarvoor hebben we immers pleisters …

Dus toen ik als 21-jarige jongeman na een maand coma in een rolstoel belandde met ernstige hersenschade (ik was van een balkon gevallen), ging ik het nu “tegoei doen”, “niet flauw doen en doorzetten”. Niets kon mij nog tegenhouden. Ik greep elke kans om anderhalf jaar lang, in alles wat ik deed, te falen.

En zo is het voor veel mensen in onze “samen-leving”, die ondanks hun inspanningen geen meter vooruit lijken te komen in onze maatschappij. In het debat (onthoud dit woord, debat) hoor je doorgaans twee stemmen, meestal roepen ze lekker door elkaar. De ene legt de oorzaak bij “het systeem” en zegt: “meer kansen geven”, terwijl de andere spreekt over “persoonlijke verantwoordelijkheid” en roept: “harder werken”. In de paragrafen die mij resten, leg ik je graag uit waarom ik denk dat ze er allebei naast zitten. De oplossing is niet links of rechts, er is een derde (gulden) weg.

Laten we beginnen in de geest van verzoening en beide partijen (een klein beetje) gelijk geven. Hoeveel kansen iemand heeft in de samenleving is een balans, tussen iemands zin voor initiatief en een kader waarbinnen dat initiatief kan uitgewerkt worden. Ik gebruik graag mijn eigen ervaring om hierop een licht te schijnen. Al weet ik dat dit een pijnlijke affaire wordt.

Als jongeman met een hersenletsel is mij extreme armoede bespaard dankzij een systeem van uitkeringen, halleluja. Tegelijkertijd kan ik getuigen, als iemand die 10 jaar lang heeft geleefd van een werkloosheidsuitkering, dat er niets kleinerender is dan van traject naar traject te sukkelen, zonder resultaat; om van tijd tot tijd een pleidooi te voeren voor je overlevingskansen (zonder inkomen kun je geen eten kopen). Dan moet je voor een consulent je persoonlijke onvermogen bij hoog en bij laag verdedigen en krijg je, als je succesvol (dit woord smaakt wel erg bitter) bent, een aalmoes toegewezen (onder de armoedegrens).

Het feit dat het zo pijnlijk is om dit deel van mijn geschiedenis te delen spreekt voor zich. Het oordeel van de samenleving (en jezelf!) is moordend. Ik herinner me nog goed hoe ik, tijdens de zoveelste stage, telefoon kreeg van mijn echtgenote. Haar aanvraag voor een verblijfsvergunning werd afgewezen, in plaats ervan kreeg ze een bevel om het land te verlaten, omdat mijn inkomen te laag was. Zonder geld hoor je er niet bij en daar ligt het echte probleem.

Mensen zijn verbindingsmachines. Misschien ken je de superkracht die voortvloeit uit een verbinding met een visie voor de toekomst of die ontstaat wanneer iemand deel wordt van een grotere beweging. We weten allemaal hoe mooi het is wanneer twee mensen onbevooroordeeld samenkomen in een dialoog (dia-logos; “twee spreken”) of conversatie (com-versari; “samen bewegen”). Dit is waarvoor we zijn gemaakt, we hebben het nodig om te overleven. Als een ontwortelde boom, sterven we af, zonder verbinding.

Mensen in kansarmoede hebben een tekort aan verbinding. Met zichzelf, ze zien hun eigen capaciteiten niet; met de mensen rond hen, ze gaan geen voedende relaties aan met de samen-leving, ze lopen veel kansen mis.

Dit is de derde weg. Niet meer “pushen”, niet meer “steunen”, meer verbinden. Onze politieke klasse is te druk bezig met te debatteren (de-battre; “platkloppen”, woordenstijd) over welke van de twee voorgenoemde wegen (die allebei niet werken, n.v.d.r.) we moeten inslaan. Dus is het aan ons om als collectief te handelen.

Gelukkig is er een organisatie die dit heeft begrepen. Met het ambitieuze doel om kansarmoede de wereld uit te helpen, organiseert ArmenTeKort kansen tot verbinding. Na een opleiding worden gewone mensen als jij en ik gekoppeld. Een kansbiedende en en een kanszoekende buddy zodat nieuwe kansen ontstaan, vanuit verbinding. Het doel is ambitieus en de organisatie groeit gestaag.

In de spirit van 2020: verbondenheid werkt als een virus. Neem daarom snel een kijkje op armentekort.be en wie weet word jij wel een superverspreider.

Jeroen Walravens is auteur, spreker en trainer. Hij groeide boven zijn situatie uit wanneer hij zich verbond met zijn gezin en zijn missie in dit leven om vanuit verbinding te inspireren in woord en daad.