Bestie
De voorstad bloeit‘Bestie’ werd uitgeroepen tot tienerwoord van het jaar. Het was samen met onder meer ‘sheesh’*, ‘drip’** en ‘BAS’*** genomineerd. Onherkenbaar voor jou? Wellicht, want jongeren willen vooral woorden gebruiken die volwassenen niet gebruiken. Ze willen zich afzetten tegen andere generaties. De nieuwe jongerentaal komt overal vandaan. Soms vloeit ze gewoon voort uit onze omgangstaal. Het woord ‘gast’ gaat bijvoorbeeld al erg lang mee in de spreektaal en is plots weer populair bij jongeren. Maar ze halen ook woorden uit andere talen, bijvoorbeeld uit het Engels, zoals het woord ‘bro’, voor ‘brother’, of ‘bestie’, voor ‘best friend’. Onze 9-jarige Andreas heeft het voortdurend over ‘guys’, venten, mannen, niet alleen wanneer hij refereert aan NBA-basketters die ‘vet’ (leuk) spelen. Het zijn haast ‘matties’ (vrienden).
Jongerentaal blinkt uit door haar continue vernieuwing. Als de nieuwe woorden algemeen ingeburgerd geraken, en ze dus door een breder en ook ouder publiek worden gebruikt, verliezen ze hun aantrekkingskracht bij jongeren. Die willen namelijk vooral woorden gebruiken die ze alleen met hun leeftijdsgenoten delen. Daarom gaan tieners altijd op zoek naar nieuwigheden of halen ze soms een oud woord onder het stof vandaan. Of ze nemen hun toevlucht tot andere talen, zoals het Engels of het Arabisch, zoals in de uitroep ‘Ewa drerrie’, wat ‘Hey, gast’ betekent. Een belangrijke functie van jongerentaal is: zich kunnen af te zetten tegen andere generaties.
Jongeren willen zich identificeren met hun leeftijdgenoten, hun peergroup. Waar jonge kinderen hun identiteit nog sterk construeren op basis van het imago van hun ouders – en zeggen ze bijvoorbeeld: ‘Mijn papa is wel brandweerman, hé’ –, doen ze dat in hun tienerjaren op het platform van hun leeftijdsgenoten. Er kan alleen maar een wij-gevoel gecreëerd worden als er ook een ‘zij’ is. Die ‘zij’ zijn de oudere generaties. Daarvan onderscheid je je door een eigen kledingstijl, eigen muziekvoorkeur en ook door eigen taalgebruik.
Hoe snel evolueert de jongerentaal? Neemt de kloof tussen jongerentaal en ‘volwassenentaal’ toe? “Er is alleszins een verschuiving zichtbaar”, antwoordt taalkundige Reinhild Vandekerckhove. “Dertig tot veertig jaar geleden stonden onze dialecten nog relatief sterk, zelfs binnen jongerengroepen. Via het dialect van je eigen gemeente kon je je als groep afzetten tegen de dialecten van andere, nabijgelegen steden en gemeenten. Dialect kon dus ingezet worden om een groepsgevoel te cultiveren. Nu zien we dialecten verdwijnen, zeker bij jongere generaties. Dus grijpt men naar andere taalvariëteiten die de functie van groepstaal overnemen. Men vindt deze variëteiten ook elders, heel zeker op de sociale media.”
In sommige scholen wordt de Antwerpse straattaal verboden, omdat leerkrachten denken dat het scheldwoorden zijn. Ten onrechte, net zoals politieagenten vriendelijke begroetingen wel eens verkeerd interpreteren. Toch moeten ouders zich geen zorgen maken. Taalverandering is van alle tijden. Bovendien conformeren tieners zich meer aan de algemene norm naarmate ze opgroeien. Als ze twintigers zijn, verdwijnt veel van deze jongerentaal spontaan: sommige woorden ontgroeien ze gewoon, maar andere zijn blijvers. Deze dynamiek is een natuurlijk gegeven. De onstabiele taal evolueert doorheen de tijd en het taalgebruik verandert ook tijdens een mensenleven. Bovendien zullen jongeren hun ouders niet snel begroeten met ‘Ewa kifesh drerrie’ (Hey, hoe gaat het, vriend ?). Die horen nu eenmaal niet tot de peergroup. Ouders zeggen ook best niet tegen hun tieners: ‘Jij bent mijn bestie’. Dat vinden ‘zot veel’ tieners gruwelijk: ouders moeten van tienertaal afblijven.
*Sheesh: wow (“Moeten jullie al naar huis? Sheesh!”)
** Drip: cool (“Hij heeft een drip kapsel.”)
*** BAS: versterking van een uitspraak (“Het is slecht weer. BAS man.”)
“Mama, dat je het nu gaat hebben over patta’s en barkies vind ik echt niet chill". (tishiergeenhotel.nl)
Patta’s: schoenen/ barkie: biljet van 100 euro / chill: aangenaam