Beroertes

18 oktober 2022, 17:00 Gelukkig gezond

Weet u welke de grootste doodsoorzaken ter wereld zijn? De kans is groot dat uw antwoord kanker of hartfalen is. Toch is een hersenberoerte één van de belangrijkste oorzaken van sterfte en invaliditeit wereldwijd. Een beroerte wordt in het jargon CVA (cerebrovasculair accident) genoemd en komt voor wanneer de bloedvoorziening naar de hersenen plots geblokkeerd wordt. In 80 procent van de gevallen is dit door een bloedklonter of een vernauwing van de aders door een cholesterolophoping. In 20 procent van de gevallen is het plotseling openbarsten van een bloedvat in of rond de hersenen de oorzaak. In beide gevallen krijgen de hersencellen of neuronen te weinig zuurstof en sterven ze af. De zone direct rond de blokkade gaat onmiddellijk en onherroepelijk verloren, de omgevende cellen kunnen alleen gered worden als het slachtoffer tijdig start met therapie.

“Tijdig” is cruciaal. Strikt genomen is er een strak tijdskader van 4,5 tot (soms!) 6 uur na het ontstaan van de klachten, om in te grijpen. Er mag dus niet veel tijd verloren gaan om de patiënt naar het ziekenhuis te vervoeren, de diagnose vast te stellen, een hersenscan te nemen enz. Soms moet de patiënt zelfs doorverwezen worden naar een ander ziekenhuis dat wel over een stroke unit beschikt. Kortom, vier uur is erg weinig om dit allemaal te doen. Vaak worden de symptomen van een beginnende beroerte slecht herkend, waardoor er niet snel gehandeld kan worden. De drie meest voorkomende symptomen bij een beginnend herseninfarct zijn een scheve mond of aangezicht, een verlamde arm en verwarde spraak. Die indicaties zijn, samen met tijd, gemakkelijk te onthouden door het Engelse woord FAST, wat staat voor face-arm-speech-time.

Een hersenberoerte is zoals gezegd een van de grote doodsoorzaken. Wie overleeft (een op drie patiënten) houdt er een blijvende beperking aan over. Tegenwoordig bestaat de behandeling erin om het bloedstolsel zo snel mogelijk te verwijderen, door medicatie via een infuus of door een chirurgische ingreep (= trombectomie). De therapie is niet gericht op het herstellen van afgestorven hersencellen, maar op het vermijden van grotere schade. Er is dus een dringende nood aan nieuwe innovatieve therapieën.

Onze hersenen zijn opgebouwd uit maar liefst 100 miljard neuronen (= hersencellen) die met elkaar communiceren via een supercomplex netwerk van verbindingen. Men heeft momenteel al een beter inzicht in het functioneren van hersencellen dan tien tot twintig jaar geleden. Zo zorgt het zuurstoftekort bij een beroerte voor een hele serie kwalijke biochemische processen, waarvan het intieme mechanisme helaas nog onbekend is.

Wel is duidelijk dat een hersenberoerte een complex proces is dat meer wetenschappelijk onderzoek vraagt. Alleen zo kan men aangrijpingspunten vinden voor nieuwe medicijnen. Helaas knelt ook hier het schoentje. Het nieuws dat farmareus Pfizer stopte met het onderzoek naar geneesmiddelen tegen alzheimer en parkinson veroorzaakte in 2018 heel wat ophef. Nog maar weinig farmaceutische bedrijven en overheidsinitiatieven investeren in onderzoek naar beroerte en het huidige onderzoek is ondergefinancierd. Dit zou, door het stijgende aantal patiënten en de enorme impact op de gezondheidszorg, voor een schokgolf moeten zorgen. Quod non. Door de toenemende vergrijzing neemt het aantal gevallen van hersenberoerte alleen nog maar toe. Jaarlijks krijgen 17 miljoen (!) mensen in de wereld te maken met de aandoening. In België gaat het over 19.000 nieuwe gevallen, maar liefst 52 mensen per dag! Twintig procent van de patiënten overlijdt binnen de maand, vijftig procent binnen het jaar. Dit bewijst de ernst van het probleem.