Banket hoort bij het leven - deel 1
Culinair Wat hebben onze apotheker en onze banketbakker gemeen? De volksmond legt een verband. Je apotheker mag dan een pillendraaier zijn, die handig met een pillenplank, -snijder en -ronder overweg kan; de pil moet je vergulden: een onaangename zaak moet je fraai voorstellen, zodat je met zoete woordjes iets pijnlijks kan zeggen.Grijpen we terug naar de verdwenen bereidingsvorm van het oude ‘medicijnballetje’, dan zet je een stap dichter bij onze bakker. Een medicijn werd bereid door de gewenste hoeveelheden geneesmiddel in poedervorm te mengen met een zoethoutpoeder en gedroogd zoethoutextract. Met glycerine werd een pasta gemaakt. Deze omslachtige, onnauwkeurige en ook onhygiënische methode is vervangen door tabletten, dragees en capsules. Zo werd onze apotheker een ‘pillendraaier’ of ‘heilige pillenkever’ genoemd. Nou ja, die heilige kever kennen we uit het Oude Egypte: de ‘scarabaeus sacer’, een soort mestkever die voorkomt in alle Middellandse Zeelanden en Centraal-Azië. De ‘scarabee’ is een bekende uit de Egyptische religie en kunst.
Deze kevers vinden we vooral langs karavaanwegen waar ze kamelen- en paardenmest verwerken tot bolletjes die variëren in grootte van kers tot appel. De mest doet dienst als reservevoedsel. Als twee kevers samen een bolletje of pil rollen, dan zijn dit een mannetje en een wijfje. Het mannetje graaft dan de gang waarna het wijfje onder het zand een eitje legt. Eenmaal uitgekomen voedt de larve zich met de mest en verpopt ze zich tot jonge, glanzende kever. Zo werd de ‘scarabee’ het symbool van dood en wederopstanding. Als beschermer van het leven vindt men de kever terug in amuletten. Ook graven werden ermee versierd.
In ‘Het Dorp’ bezingt Wim Sonneveld even het zoethoudertje. Wie kent die korte stukjes wortelstok nog? Je kon ze kopen voor een cent. Oorspronkelijk vond je deze plant in Eurazië, Noord-Afrika en West-Azië. Vandaag is hij overal ter wereld te krijgen. Het zoete kleinood bevat een zoetstof die zo’n 30 tot 50 keer sterker is dan suiker, maar niet schadelijk is voor de tanden. Er moet flink op gekauwd en gezogen worden om de zoetstof te proeven. Kinderen stelden de lekkernij erg op prijs. Na schooltijd trokken we steevast naar het snoepwinkeltje om de hoek van de school en sabbelden dat het een lieve lust was. In Vlaanderen heet zoethout ook wel kalissenhout, kalissiehout, kaliesjestok of gewoon kalisse. Dat is dan weer een verbastering van ‘réglisse’, het Franse woord voor zoethout. Het sap uit de wortel wordt gebruikt als grondstof voor drop en zo komen we bij de bereiding van één van de oudste zoethoudertjes uit onze geschiedenis. De industriële verwerking van de zoethoutwortel werd mogelijk toen de Italiaan Giorgio Amarelli er in 1731 in slaagde om het sap uit de wortel tot drop te verwerken.
Aan zoethout worden geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven en de wortel wordt gebruikt voor de bereiding van kruidenthee.
Zo komen we bij de suikerbakkerij, de banketbakkerswinkel of ‘confiserie’, een woord geleend uit het Oudfranse ‘confire’ of ‘confituren’. We lenen dat het een lieve lust is!
De zoethoutwortels worden van de struik geknipt, in de zon gedroogd, gemalen en met water tot een pap gemaakt. Deze wordt gefilterd en ingedikt tot blokdrop, geconcentreerde drop. Deze blokdrop gaat naar de dropfabrikant, die het weer verdunt en mengt met andere smaakstoffen en verdikkingsmiddelen.
Je hebt honderden dropjes, in alle kleuren en vormen. Je hebt apenkoppen, beertjesdropjes, Brusselse ‘mannekes’, dropjojo’s en veters, Engelse drop, flopjes, Harlekijntjes en honingdrop en zelfs Suske en Wiskedrop en Zweedse peperballen.
‘The Gold Rush’ is een stomme film uit 1925 onder regie van Charlie Chaplin. Chaplin gaat naar Klondike in de hoop hier goud te vinden. Als een zware sneeuwstorm dreigt, vlucht hij naar een klein huisje. Hier vergezellen de crimineel Black Larson en de goedgezinde Big Jim McKay hem. De groep was op sterven na dood van de honger en men is gedwongen te eten wat er te eten was. Terwijl Chaplin aan zijn schoen kauwt, plant iemand anders een moord te plegen om zijn honger te stillen. Chaplin kauwt op dropveters!
Foto’s: Wikipedia
