Arm
Maatschappelijk Zou de eerste column van het jaar vertellen over vuurwerk, cadeautjes, slingers en copieuze reveillons? We hebben even geaarzeld. Toen we in de NRC een reportage lazen over de aanslepende hongersnood in Jemen die 20 miljoen mensen bedreigde en 100.000 kinderen doodde, namen we een bocht. Op Wereldvoedseldag werd gemeld dat het aantal ondervoede wereldburgers jaarlijks groeit. Het gaat nu in de richting van één miljard. Moeder, is er nog kalkoen en appelmoes? U zegt dat armoede en honger van alle tijden is en u hebt gelijk. U wijst er achteloos op, dat het vooral over verre Afrikaanse en Aziatische landen gaat die politiek krakelen en zelf voor ellende zorgen. Wat u echter niet weet of wil zien, is dat honger en armoede ook dichtbij is.“Eén op 5 kinderen in ons land leeft in armoede”, zegt Welzijnszorg. De organisatie publiceert schrijnende cijfers. 18,6 procent van de Belgische kinderen groeit op in een gezin met een inkomen onder de armoedegrens. 1 op 4 kinderen in Brussel leeft in een gezin zonder vast inkomen uit arbeid. 50.000 Vlaamse kinderen jonger dan 16 hebben geen eigen ruimte om hun huiswerk te maken. 30.000 kinderen beschikken niet over de boeken, essentieel voor hun normale ontwikkeling. Het zal duidelijk zijn dat armoede ernstige gevolgen heeft. Hoe wonen ze, wat eten ze, zijn ze gezond, welke kleren dragen ze, wat doen ze in hun vrije tijd? Wat is het effect op hun toekomst van eenzijdige, beperkte sociale relaties en het gebrek aan digitale vaardigheden?
Kinderen dragen de materiële, sociale en culturele thuissituatie met zich mee, o.m. naar school. Dat maakt het niet eenvoudig om hen daar dezelfde kansen te geven en hun interesses en talenten te laten openbloeien. Vooreerst zijn ze meestal herkenbaar, aan hun kleding, brooddoos, schoolgerei, gedrag. Klasgenoten gedragen zich vaak wreed en vertalen hun meerderwaardigheidsgevoel in spot. “Ben jij ook op vakantie naar Tenerife geweest?” We hopen altijd dat leraren zich extra bekommeren om achtergestelde kinderen. Zo niet wordt de ramp niet te overzien. In elk geval betekenen inclusiviteit en aandacht voor diversiteit, dat ze recht hebben op een aangepaste begeleiding en ondersteuning. Zo kan men vermijden dat ze spijbelen, moeten zittenblijven, vaak van school of studierichting veranderen. Halen zij een einddiploma? Kunnen ze verder studeren? Staat de arbeidsmarkt voor hen open?
Wanneer ik ’s ochtends in de kou door Brussel stap en onder een luifel, een volledig gezin gewikkeld in dekens opmerk, met twee kleuters en een baby, dan vraag ik me af: “Wat is het effect van die toestand op die kindjes?”. U mag dan wel de mening vertolken dat ze hier niet thuishoren en dat ze beter in hun geboorteland waren gebleven, door een bewuste keuze, door omstandigheden, door tegenslag of angst … zijn ze wél onder die luifel terechtgekomen. Ik kan opzij kijken en doorstappen of een halve euro in hun potje laten vallen. Niet dat het daardoor wordt opgelost. Ik denk even aan onze lieve, flinke, maar rotverwende kinderen, die baden in luxe en leven in paleizen. Niet eerlijk. De onmacht van de overheid en van organisaties wordt dagelijks gedemonstreerd, niet alleen bij vrieskou. Situaties als deze veegt men niet zomaar uit het straatbeeld.
Maar ook in de ‘Eigen volk eerst’-context waaraan veel politieke partijen zich impliciet, ongezegd of manifest schuldig maken, is het geen rozengeur en maneschijn. Kortom, zoveel autochtone volbloed Vlaamse gezinnen hebben het moeilijk en kampen o.m. met een uitzichtloze betaalachterstand. Er is het armoederisico bij ouderen, bij gezinnen met een alleenstaande moeder, bij laaggeschoolden. Zo erg als in Jemen? Neen, maar wel erg. De overheid schiet tekort op alle niveaus, alhoewel zij de Europa2020-doelstelling inzake de reductie van armoede en sociale uitsluiting wil bereiken.