Ademen
GezondheidHelden zijn vrouwen en mannen met een passie. Een passie voor sport, ondernemen, reizen, literatuur, muziek, wetenschap, design, … ‘Mensen zijn Media’ wil Vlamingen inspireren, daarom komt in deze rubriek elke keer een held aan het woord.
Ademen, we doen het zo’n 16 keer per minuut of ongeveer 23.000 keer per dag. Niemand heeft het ons ooit geleerd en toch kunnen we het en dat is maar goed ook, want een juiste ademhaling vormt de basis van een goede gezondheid. Omgekeerd zorgt een foutieve ademhaling voor heel wat kwalen en ziektes. Dat ondervond ook Noëlla Appermans. Zij kampte jarenlang met chronische hyperventilatie. Dit had een grote impact op haar privéleven en haar professionele functioneren. Ze vertelt over haar angsten en de paniekaanvallen die haar leven lange tijd bepaalden en de ‘tweede adem’ die ze uiteindelijk vond.
Wanneer werd ademen voor jou een probleem?
“Goh, al zo’n veertig jaar geleden intussen, mijn eerste, zeer hevige hyperventilatieaanval kreeg ik in een bioscoop. Ik was er met mijn lief, mijn latere echtgenoot. We zouden die warme zomeravond in 1978 van een heerlijke filmavond genieten.”
Dat draaide anders uit?
“Dat kan je wel zeggen. Tijdens de filmvoorstelling leek het of ik steeds moeilijker kon ademhalen. Zonder aanwijsbare reden voelde ik dat mijn hartslag versnelde en ik meer en dieper begon te ademen. Tegen mijn vriendje zei ik niets. Het zou vast wel vanzelf overgaan, dus probeerde ik mijn focus op de beelden op het scherm te houden. Dat lukte al snel niet meer. Ik voelde me ongemakkelijker worden, kreeg het benauwd en merkte dat mijn handen begonnen te tintelen en mijn mond verstijfde.”
Dat klinkt heel akelig?
“Dat was het ook. Ik ging schuifelen op mijn stoel, van de ene bil op de andere, in een poging weer controle over de situatie te krijgen. De spieren in mijn buik verkrampten, mijn keel werd langzaam dichtgesnoerd en ik hoorde mijn bloed in mijn oren suizen. Het voelde echt alsof iemand me onder water hield en ik onmogelijk naar boven kon om lucht te happen. Totale paniek overmande me, zomaar uit het niets. Ik rende de bioscoop uit.”
Dat rennen bleek achteraf een goede zaak?
“Rennen is een slim reddingsmiddel van het lichaam om meer zuurstof in je cellen te krijgen, maar dat wist ik toen nog niet. Enkele uren later, na een helse autorit huiswaarts, herstelde mijn ademhaling zich nadat mijn vader mij een sterk kalmeermiddel had gegeven. Mijn lichaam begon te schokken, want mijn spieren kregen weer zuurstof en ontspanden daardoor ook. Ik was verdoofd en doodop.”
Hoe luidde het doktersadvies?
“Valium nemen, maar als ik dat telkens had gedaan dan zat ik elke dag aan het valium. De aanvallen bleven terugkomen, zonder duidelijke criteria wat betreft aanleiding, regelmaat of omstandigheden. Ik besefte ook meteen dat mijn vader met dezelfde aanvallen kampte, ik herkende de angst in zijn ogen. Hij sprak er zelden over.”
De aanvallen bepaalden geleidelijk aan je hele leven?
“Alleen thuis voelde ik me veilig, dus creëerde ik in elke situatie vluchtroutes, gebaseerd op leugens. Ik zag geen andere uitweg, ik moest op elk moment kunnen ontsnappen. Hyperventileren maakte me zwak en kwetsbaar en dat kon ik niet aanvaarden. Mijn grootste angst was dat mensen zouden zien dat ik flipte en in pure paniek wegliep. Dan zou ik mijn grote geheim moeten prijsgeven en zou ik in de ogen van de anderen gek zijn, gebrek aan wilskracht hebben, flauw doen of aandacht willen trekken, want ze hadden toch al die tijd niets aan mij gezien. Integendeel, ik was immers die zelfverzekerde jongedame. Zeg nu zelf, wie kan er nu niet gewoon ademhalen?”
Kon je ergens met je vragen terecht?
“Er was in die periode weinig of geen uitleg beschikbaar over het hyperventilatiesyndroom. Wanneer ik mijn ervaringen deelde met iemand die ik vertrouwde, in de hoop op enige empathie, kreeg ik telkens vreemde, ongelovige reacties. Niemand leek mijn probleem te begrijpen, er was bijgevolg niemand die me echt kon helpen, dus wat had het voor zin? Ik leerde te zwijgen en te doen alsof alles in orde was.”
Dat was het dus niet, je durfde zelfs niet verder te studeren?
“Na de middelbare school wilde ik me inschrijven voor een opleiding tolk-vertaler. Ik hield van taal en ik was er goed in, maar ik durfde de lange dagelijkse reis naar Leuven per bus of trein niet aan. Zelf met de auto heen en weer rijden was geen optie, omdat ik vast zou kunnen komen te zitten in de file. Het idee alleen al was voldoende om een aanval uit te lokken. Ik besloot dus om niet verder te studeren en volgde, ter compensatie van mijn misgelopen studies, een opleiding viertalig correspondent bij de VDAB dicht bij huis.”
Uiteindelijk werd je ontdekt als model?
“In de supermarkt dan nog wel, ik was 23 jaar en ik hyperventileerde toen al zes jaar. Voor mijn modellenwerk reed ik zelfstandig naar locaties in Limburg, voor de overige boekingen in binnen- of buitenland zorgde ik er steeds voor dat ik met collega’s kon meerijden. Ik ging dan altijd op de achterbank zitten, zodat ik stiekem in mijn handpalmen kon ademen wanneer ik paniek voelde opkomen. Op het podium had ik nooit last, dan overheerste de adrenaline.”
Je leerde intussen te leven met je aanvallen?
“Ik voelde een zekere gelatenheid en ik wende eraan. Ik had al wat ervaring met de aanvallen en dus durfde ik het aan om, toen ik 39 jaar was, in de politiek te stappen, eerst als kabinetsmedewerker en daarna als gemeenteraadslid. Nu weet ik dat mijn hele professionele leven eigenlijk een vlucht was voor het hyperventileren. Ik zocht die drukke afleiding bewust op.”
Eigenlijk was dat net het omgekeerde van wat je moest doen?
“Nu weet ik dat het nodig is om tijdens paniekmomenten letterlijk en figuurlijk stil te blijven staan. Wanneer je stilstaat, je angsten onder ogen durft te zien en tegelijk de juiste ademhaling toepast, kan je lichaam tot rust komen zodat je mentaal en fysiek weer in balans komt. Destijds was de angst echter nog te groot en overheerste het paniekgevoel. Misschien was ik toen ook nog niet klaar om de confrontatie met mezelf aan te gaan.”
Zo’n tien jaar geleden stond je wereld plots stil?
“In 2008 verloor ik mijn echtgenoot bij een fietsongeluk. Een mokerslag, want ik was na 32 jaar samenzijn mijn grote liefde en mijn veilige haven kwijt. De vader van mijn kinderen, mijn rots in de branding die mijn angsten door en door kende, was er niet meer. Niet te bevatten. Niets deed er nog toe voor mij en de paniekaanvallen sloegen heviger toe dan ooit. Ik accepteerde dat het nooit meer beter zou gaan.”
Toch ging je uiteindelijk opnieuw studeren?
“In 2010, op een verjaardagsfeestje van mijn neefje, was ik op het juiste moment op de juiste plek. Ik kwam in contact met een vrouw die net een vierjarige opleiding tot gezondheidsconsulente had gevolgd. Enthousiast vertelde ze over vakken die mij ook enorm interesseerden en dus besloot ik om op mijn 48ste weer te gaan studeren. Ik wou op zoek gaan naar de oorzaak van mijn hyperventilatieaanvallen om er eindelijk iets aan te doen.”
Je eindwerk leidde tot de oplossing?
“Inderdaad, toen ik mijn eindwerk wilde finaliseren, kwam ik via via in contact met Masha Kotousova. Ze doceerde een ademhalingstechniek waarvan ik nog nooit gehoord had en ze bleek opgeleid te zijn door een Russische professor, Constantin Buteyko, de grondlegger van de Buteykomethode. Toen ik zijn verhaal las, klopte voor het eerst in mijn leven het plaatje en vielen de puzzelstukken in elkaar.”
Je schoot meteen in actie?
“Ik besloot een praktijkcursus te volgen in Tilburg om de methode onder de knie te krijgen. Op de laatste dag van de cursus reed ik de lange afstand naar Tilburg, terwijl ik een aanval voelde opkomen. Dankzij de Buteykomethode slaagde ik er voor het eerst in mijn leven in de aanval onder controle te krijgen.”
Nu maak je ons wel erg benieuwd, wat houdt de Buteykomethode precies in?
“De Buteykomethode bestaat uit het geleidelijk verminderen van de diepte van de ademhaling door ontspanning van het middenrif, zodat een gevoel van een licht tekort aan lucht ontstaat. Dit gevoel dient tijdens de training voortdurend bewaard te worden, in die mate dat het comfortabel blijft aanvoelen. De methode zegt: adem minder, adem niet zo diep en adem door je neus.”
Hoe heeft deze methode je leven veranderd?
“Ervaren dat hyperventileren het gevolg is van een puur fysiologische onbalans, en tot de conclusie komen dat je niet zwak of mentaal gestoord hoeft te zijn om hyperventilatie te krijgen, was voor mij een ware verademing! Hyperventilatie kan iedereen overkomen, deze wetenschap maakte dat ik milder werd voor mezelf. Ik hoop dat mijn verhaal ook een hulp voor anderen kan zijn.”
Heradem van Noëlla Appermans werd uitgegeven bij Standaard Uitgeverij en kost 22,50 euro. Wil je kans maken op een gratis exemplaar? Stuur dan snel een mail met je gegevens naar joyce@mensenzijnmedia.be. Winnaars worden persoonlijk verwittigd.