Onverkort rond ’t Fort - Fortgesprekken – 20

19 april 2018, 11:56 Filosofie

Aristoteles gaf al wandelend les; zijn “peripatetisch” onderricht werd een begrip. Nietzsche beschouwde de ideeën die hem al wandelend te binnen vielen, als de meest waardevolle. President Obama placht zijn belangrijkste beslissingen na een wandelmeeting met zijn topadviseurs te nemen. En we herinneren ons nog de wandelingen van Koning Boudewijn en premier Wilfried Martens die, kuierend in de tuinen van Laken, de hoogste staatszaken bespraken.

Wandelen blijkt dus inspirerend. Vandaar de idee om af en toe ons mooie Fort 4 als fraaie achtergrond te benutten voor een – hopelijk boeiend – wandelgesprek met een interessante gast.

21 maart - Spring is in the air. Op die fatale 5 april 1943 – nu dus exact driekwart eeuw geleden - was de lente nóg prominenter aanwezig. In de harten van velen zou die dag evenwel een donkere, harde winter ingaan. Als een sombere sluier omhult die nog steeds onze stad.

In Tranen over Mortsel beschrijft historicus Pieter Serrien - onze wandelgast van vandaag – de gruwel van dat oorlogsdrama, de zinloosheid van het friendly fire én de impact ervan op het dagelijks leven van zovele “gewone” mensen.

Roots

Pieters roots liggen in Kontich-Kazerne. Als kind is hij al geboeid door de kracht van “verhalen”. Later groeit zijn belangstelling voor de historische context ervan. Vandaar zijn keuze voor een opleiding tot Master geschiedenis aan de KU Leuven. Tijdens een Erasmusuitwisseling komt hij in Exeter University (VK) erg onder de indruk van professor Richard Overy. Diens onderzoek focust op de sociale implicaties van oorlogsgebeurtenissen. Een interessante invalshoek die aanstekelijk zal werken bij student Serrien.

Docent en onderzoeker

De afgestudeerde historicus wordt leraar aan het Kontichse Sint-Ritacollege. Maar naast het lesgeven blijft de passie voor het historisch onderzoek de jonge vorser “triggeren”.

Tranen over Mortsel

Zo verscheen, nu alweer zo’n 10 jaar geleden, Tranen over Mortsel (op de foto toont een trotse auteur de derde, herwerkte druk). Het project en boek Zo was onze oorlog sluit erop aan. Daarbij brengt Pieter laatstejaars middelbaar uit onze regio in contact met overlevenden van het bombardement van de Tweede Wereldoorlog.

Het initiatief brengt ouderen en jongeren samen – op zich al een hoogst opmerkelijke realisatie! Bovendien blijkt geschiedenis allerminst een bestofte bedoening. Het “vak” krijgt een levendige, ontroerende en aanschouwelijke invulling.

Belangrijk ook: door die geschiedenis leren jongeren ook de actualiteit te duiden en in perspectief te plaatsen.

Vzw en website

Nog even en de getuigen van 5 april zullen er niet meer zijn. Om de herinnering levendig te houden én te delen, richtte Pieter een vzw op. Via de website (zie onderaan) kan je die memorie delen en aanvullen.

“Geef hen een plaats in je hart”

Onder dit motto lopen - of liepen, als u dit leest - diverse herdenkingsmomenten. Naast de “traditionele” plechtigheden is er dit jaar onder meer een concert, een expo, een toneelproject, …

Afstand

Ik maak de bedenking dat het toch vrij opmerkelijk lijkt, dat die herdenking pas enkele decennia ná de horror uitgebreid aan bod kan komen. Volgens mijn wandelgenoot zijn daar twee goede redenen voor. Na de oorlog wilden overlevenden vooral vergeten en voortgaan met hun bestaan. Pas na verloop van tijd, wanneer enige afstand de traumatische ervaring enigszins heeft afgezwakt, komt men aan herdenken toe. Een tweede reden is het friendly fire: aangezien de bondgenoten de bommen dropten, werd het thema min of meer taboe.

Herdenkingsdoosjes

Na de wandeling troont mijn wandelgenoot me mee naar het Stadsplein. Daar prijken 936 (naar het aantal slachtoffers) “herdenkingsdoosjes”. Je vindt er info over de persoon in kwestie, en je wordt uitgenodigd om eventueel zelf iets in het doosje te deponeren. (Interesse? Zie mailadres onderaan). Stadsambtenaar Greet Drooghmans coördineert het initiatief. Ook online heeft elk slachtoffer een herdenkingspagina gekregen, in navolging van de slachtofferlijst achteraan het boek Tranen over Mortsel.

Bezig bijtje

Pieter is amper 33, maar heeft al een heel parcours afgelegd. Doceren, lezingen verzorgen, boeken schrijven (het zesde is bijna af), projecten opstarten … Geregeld wordt Serrien ook (onder meer bij de tv-reeks In Vlaamse velden) aangezocht voor historisch advies. Hoe hou je het vol?!

Mijn wandelpartner is ietwat verwonderd door mijn vraag. Voor hem vloeit het allemaal als vanzelfsprekend in elkaar over. Toch bouwt hij momenten van verpozing in. Zo speelt hij geregeld zaalvoetbal en vindt hij heilzame ontspanning in muziek (speelt zelf gitaar en piano). Rust vindt hij ook in zijn gezin en bij zijn vrienden.

Otter

Wanneer ik, als naar gewoonte, even peil naar het lievelingsdier van mijn wandelgenoot, luidt het, na enige bedenktijd: “de otter”! Bij de scouts was zijn totemnaam “kolibrie”, maar nu primeert dus toch een andere keuze. Van een otter spat het levensgenieter-gevoel zó af. Bovendien is het een erg sociaal en beweeglijk dier. In al die elementen kan onze gast zich perfect terugvinden.

Die drive om – ottersgewijs - “doorvoelde en doorleefde” historie te enten op hedendaagse ontwikkelingen, die op die manier geduid en omkaderd worden: die passie wensen we onze gast nog vele jaren van harte toe!

Oorlogsbeeld: © Pieter Serrien

5april1943.be - pieterserrien.be - herdenking5april@mortsel.be - facebook.com/pieter.serrien

Frank Kloeck