Herindustrialisering is mogelijk als we kiezen voor circulaire economie
NieuwsKomen er straks een pak nieuwe industriële jobs aan? Dat beeld strookt niet met onze huidige economie die mondiaal functioneert en een logica van globale bevoorradings- en productieketens hanteert die voortdurende veranderingen meebrengen. Zoals ze bij Ford Genk of Caterpillar hebben ervaren, zijn daarbij vele industriële jobs ten dode opgeschreven. Maar … klopt dat wel? Is dit onze toekomst, of zijn we toe aan herindustrialiseren, weliswaar in een heel andere economie, een kringloopeconomie?
Walter Stahel is één van de grondleggers van de circulaire economie en de uitvinder van het begrip cradle to cradle. Begin september 2016 was hij één van de sprekers op de conferentie Engineering Education for Sustainable Development in Brugge.
Het verwondert niet dat hij de nog altijd dominerende industriële economie zwaar bekritiseert. Dat lineaire model, van hulpbronnen tot afval, legt het risico bij de consumenten die snel of zelfs artificieel verouderende goederen zoals auto’s, multimedia of huishoudtoestellen kopen, en dumpt het afvalprobleem bij overheden. Dat model is hypergespecialiseerd in waardevernietiging, door economen ook wel ‘afschrijving’ genoemd.
Out of stock
Niet zonder ironie wijst Stahel op het verborgen risico van dit lineaire model, namelijk dat de levensstijl die we gewend zijn wel eens out of stock kan geraken. Vandaar pleit hij al decennialang voor een omschakeling of transitie naar een circulaire industriële economie. Die is onder andere in staat om regio’s opnieuw te industrialiseren. En haar kringloopaanpak leidt tot het behoud van waarde.
Die circulaire economie is vooral lokaal. Waarom? Omdat ze zich concentreert op het beheer van geproduceerde goederen en van de daarin aanwezige hulpbronnen. Herstel, hergebruik, delen, renovatie, herbestemming, dat zijn de grote prioriteiten van deze economie en van de samenleving.
De voordelen van deze economie zijn gigantisch voor landen die de circulaire weg opgaan. Ze zijn zowel ecologisch, namelijk veel minder broeikasgassen, sociaal o.a. in de vorm van veel bijkomende jobs, en er is een positief effect op de handelsbalans.
Jobs, jobs, jobs
Even inzoomen op jobs, waarom zouden die zo sterk toenemen? Neem een auto, rijdt u er 150.000 km mee (of zelfs minder) en kiest u dan al snel voor een nieuw exemplaar? Of blijft u vele, vele jaren verder rijden met hetzelfde exemplaar en rijdt u er 300.000 of 450.000 kilometers mee? Hoe langer u met dezelfde auto blijft rijden, hoe drastischer het totale uitgavenplaatje verandert: het aandeel van de oorspronkelijke aankoopprijs daalt fel; terwijl stijgen in al die jaren sterk de uitgaven voor onderhoud, met andere woorden voor werkgelegenheid.
Zoek de verschillen tussen goederen hergebruiken en materialen recycleren
Stahel wijst op de grote verschillen tussen hergebruik van goederen en recycleren van materialen. Een circulaire economie moet volop inzetten op het eerste: dat is meest energiezuinig, voorkomt afval, is goedkoper, arbeidsintensief, en bevordert een regionale economie met haar kmo’s. Het recycleren van materialen bevalt hem veel minder, onder andere omdat het leidt tot veel energieverlies, afval beperkt (en niet voorkomt), kapitaalintensief is en globalisering bevordert.
Er is meer, de financiële winstgevendheid van herfabricage is vijf keer groter dan van de klassieke industriële productie van gelijkaardige goederen. Daarin ziet Stahel een verborgen risico voor de doorbraak van de circulaire economie: dat die ook economisch beter scoort, gaat volgens hem volledig in tegen de intuïtie van economen.
Vuurtorens tonen de weg
Een sprekend voorbeeld van hoe we de transitie naar een performante circulaire economie moeten bekijken en aanpakken levert de vergelijking met de wereldwijde verspreiding van vuurtorens. Die hebben veel meer gedaan voor de veiligheid van de scheepvaart dan alle verbeteringen die zijn aangebracht aan de schepen zelf … of hoe een intelligente en gedecentraliseerde systeemoplossing het wint van productvernieuwing.
www.pala.be - Dirk Barrez [met dank aan Bernard Mazijn]